نمایش مبدأ برای تنوير الغبش في فضل السودان و الحبش

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR79754J1.jpg
| عنوان = تنوير الغبش في فضل السودان و الحبش
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی]] (نويسنده)
[[ابراهیم، مرزوق علی]] (محقق)
[[بشیر، حکمت]] (مقدمه‌نويس)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = سنانی 
| مکان نشر = عربستان - ریاض
| سال نشر = 1419ق - 1998م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE79754AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 9960-640-08-6
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 79754
| کتابخوان همراه نور = 79754
| کد پدیدآور = 1804
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تنوير الغبش في فضل السودان و الحبش'''، اثر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن جوزى]] (597-508ق)، عالم بغدادی قرن ششم هجری است که در دانش‌های گوناگون زمانه خود چیره‌دست بوده است. این اثر در احوال سیاه‌پوستان و گزارشی از تاریخ و فرهنگ آنان نوشته شده است و مرزوق علی ابراهیم، پژوهش آن را انجام داده است.

[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در انگیزه نوشتن این کتاب می‌گوید: من گروهی از شخصیت‌های برجسته حبشی را دیدم که دل‌هایشان شکسته از رنگ سیاهی تن و رخسارشان بود. پس به آنان گفتم که اعتبار آدمی به نیکومنشی او و نه به چهره نیکوی اوست. پس بر آن شدم که این کتاب را در فضیلت و برتری بسیاری از مردم سرزمین سیاه‌پوست بنویسم<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص29</ref>‏.

[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] موارد گوناگونی را در کتابش آورده است؛ مسائل تاریخی، سیره، شرح حال‌ها، ادبیات و مانند اینها در این شمارند. در اینجا به برخی از موضوع‌های کتاب اشاره می‌شود: سرزمین‌های سیاهان و گستره آن‌ها، کسانی که در زمره سیاهانند، چرایی رنگ سیاهان، گزارشی از یاران مهاجر پیامبر(ص) به سرزمین حبشه و آنچه میان حضرت و پادشاه حبشه گذشت، گزارشی از پیامبران سیاه‌پوست و اخبار ذی‌القرنین و لقمان حکیم و پادشاهان آن دیار، اشراف برجسته از مرد و زن سیاه‌پوست، دانشمندان و باهوشان و پارسایان سیاه‌پوست، کسانی که زن سیاه‌پوست را بر زن سفیدپوست ترجیح می‌دهند، فرزندان زنان سیاه‌پوستی که پدرانشان مردان قریشی‌اند. ابن جوزی در باب‌های پایانی کتاب، مباحثی از اندرزها و وصیت‌هایی را که برای شخص خاصی گفته است، ارائه می‌دهد و همچنین بابی را ویژه اذکار و تسبیحات و دعاها می‌گرداند. او سراسر کتابش را با حدیث‌ها، اخبار و آثار مستند آمیخته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9-7</ref>‏.

این کتاب در آثار عالمانی مانند: [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|نوه ابن جوزی]] در «[[مرآة الزمان؛ الجزء الثانی عشر|مرآة الزمان]]»، [[خوانساری، سید محمدباقر بن زین‌العابدین|خوانساری]] در «[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]»، [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]]، [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] و [[ابن فرات، محمد بن عبدالرحیم|ابن فرات]] یاد شده است که همه اینها بر درستی نسبت آن به [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] گواهی می‌دهند<ref>ر.ک: همان، ص16</ref>‏. این اثر از بزرگ‌ترین آثاری است که در موضوع سیاهان نوشته شده است و کتابی پیش‌تر از آن، در این‌باره نگاشته نشده است. عالمانی پس از [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، کتاب‌هایی را به همان روش او نوشته‌اند: «رفع شأن الحبشان»، «[[أزهار العروش في أخبار الحبوش]]» و «[[نزهة العمر في تفصيل البیض و السمر]]» از [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، «[[الطراز المنقوش في محاسن الحبوش]]» از [[علاءالدین بخاری]] و «[[الطراز المنقوش في أوصاف الحبوش]]» از [[علی بن ابراهیم حلی]] در این شمارند<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>‏.

محقق برای تهیه این کتاب از دو نسخه خطی بهره جسته است؛ یکی، نسخه تصویری اسکوریال و دیگری، نسخه رواق المغاربه است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>‏.