نمایش مبدأ برای تنزية الشريعة المرفوعة عن الأخبار الشنيعة الموضوعة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR25648J1.jpg
| عنوان = تنزية الشريعة المرفوعة عن الأخبار الشنيعة الموضوعة
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن عراق، علی بن محمد]] (نويسنده)
[[عبداللطیف، عبدالوهاب]] (محقق)
[[صدیق، محمد عبدالله]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /الف2ت9 144/4 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار الکتب العلمية
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1401ق - 1981م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25648AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = -
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 25648
| کتابخوان همراه نور = 25648
| کد پدیدآور = 14916
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تنزيه الشريعة المرفوعة عن الأخبار الشنيعة الموضوعة'''، اثری از [[ابن عراق، علی بن محمد|ابوالحسن علی بن محمد بن عراق کنانی]] (907- 963ق)، در موضوع احادیث جعلی است. این اثر توسط [[عبداللطیف، عبدالوهاب|عبدالوهاب عبداللطیف]] و [[صدیق، محمد عبدالله|عبدالله محمد الصدیق]] تحقیق شده است.

نوشتار حاضر یکی از جامع‌ترین آثار درباره احادیث و روایات جعلی و موضوع است. نویسنده در این کتاب، به تلخیص کتاب موضوعات [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] و آنچه [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] بر آن در کتاب «[[اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة|لئالی مصنوعه]]» و ذیل بر کتاب [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] افزوده است، پرداخته و افزون بر آنچه [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در این خصوص از ذکر آن غفلت کرده، اضافاتی را آورده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صفحه ع</ref>.

وی در این کتاب، به نام بیش از دو هزار تن از واضعان اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه ف</ref>.
نویسنده، این اثر را به سلطان سلیمان خان اهدا کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه ع</ref>.

این کتاب در حقیقت خلاصه‌ی نوشته‌هایی است که در باب احادیث موضوعه توسط [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] به نگارش درآمده‌ است؛ به‌گونه‌ای که محصل را از کتب دیگر در این موضوع، بی‌نیاز می‌سازد و جایی برای توجه کردن وی به دیگر کتب باقی نمی‌گذارد. نویسنده در اختصار و تهذیب آن بسیار کوشیده است و آن را در تراجم و ترتیب، مطابق با کتاب [[اللآلي المصنوعة في الأحاديث الموضوعة|لئالی مصنوعه]] آورده است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص3</ref>.

متن این اثر، پس از ذکر فصولی سودمند درباره شناخت ارزش این فن از علوم حدیث، برای طالبان آن<ref>ر.ک: همان، ص5-133</ref>، با «كتاب التوحيد»، شروع می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص134</ref> و با «الكتاب الجامع» پایان می‌یابد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص393</ref>. تقریظی از علامه [[عبدالعزیز زمزی]]، در پایان جلد دوم ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص404</ref>.

نویسنده هر ترجمه‌ای را در هر کتابی (به‌جز کتاب مناقب) در سه فصل تنظیم کرده است:
# فصل اول: احادیثی که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] به موضوع بودن آنها حکم کرده و در موضوع بودن آنها مخالفتی ننموده است.
# فصل دوم: مواردی که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] به موضوع بودن آنها حکم کرده و نظر خود را پیرامون آنها اظهار نموده است.
# فصل سوم: آنچه را [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] بر مطالب [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] افزوده است.
جناب [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در فزونی‌های خویش بر کتاب [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، نسبت به برخی از تراجم اصل، اخلال ورزیده است، ولی آن موارد را در «الكتاب الجامع» که آخرین کتاب از ذيل اللآلي المصنوعة» است ذکر کرده و [[ابن عراق، علی بن محمد|ابن عراق]] آن موارد را از آنجا به فصل سوم منتقل کرده و آنها را به تراجم مربوطه متصل نموده است. نویسنده، شیوه یادشده (قرار دادن هر ترجمه در سه فصل) را در تمام کتب این اثر دنبال کرده، جز کتاب مناقب که این کتاب دارای ابوابی است و در هر باب آن، فصول یادشده ذکر گردیده و اگر در فصلی از فصول مزبور چیزی مربوط به موضوع مورد بحث وجود نداشته، آن را خاطرنشان کرده و نوشته است: «الفصل الفلاني خال»<ref>ر.ک: همان، ج1، ص3</ref>.

نویسنده در ذکر احادیث، چنانچه حدیث مرفوع بوده به آن توجه داده است؛ به این صورت که نخست کلمه «حدیث» را آورده و آن را به الفاظی که مرفوعند اضافه کرده است و در ادامه آن صحابی که حدیث منسوب به او است را با ذکر عبارت «من حديث فلان» یاد کرده است<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>؛ مانند: «حديث أن أول من يثاب... من حديث أبي‌عنبة الخولاني من طريق الكديمي»<ref>ر.ک: همان، ص391</ref>؛ البته اگر در حدیث، حکایت مخاطبه پیامبر(ص) با شخص معینی باشد یا حکایت مراجعه‌ای بین او بین غیرش باشد یا حکایت مخاطبه نمودن جبریل با پیامبر و درعین‌حال حاکی غیر از پیامبر باشد یا حکایت قصه‌ای باشد که با لفظ پیامبر(ص) نبوده، در همه این صور، واژه حدیث را به اسم صحابی یا تابعی که حدیث به او منتسب شده، افزوده است.

اگر حدیث موقوف باشد با عبارت «أثر فلان»، به آن اشاره کرده و در ادامه حدیث را ذکر کرده است و در ادامه علت آن را یادآور شده است. ضمن اینکه در اضافات [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، چنانچه علت حدیث ذکر نشده، علت آن را درصورتی‌که یافته باشد، ذکر نموده است. وی همچنین برای مصادر احادیثی که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از آنها حدیث نقل کرده است، علامت اختصاری (مانند «عد» برای کامل ابن عدی، «حب» برای الضعفاء ابن حبان، «عق» برای عقیلی و...) قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>.