نمایش مبدأ برای تناسب آیات

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR10531J1.jpg
| عنوان =تناسب آیات
| عنوان‌های دیگر =التمهید فی علوم القرآن
| پدیدآوران = 
[[مولائی نیا همدانی، عزت‌الله]] (مترجم)

[[معرفت، محمدهادی]] (نویسنده)
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏69‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏ ‎‏ت‎‏8041
| موضوع =
قرآن - علوم قرآنی
| ناشر = 
بنیاد معارف اسلامی
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1373 ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10531AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10531
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تناسب آيات''' ترجمۀ قسمتى از جلد پنجم كتاب «[[التمهيد في علوم القرآن]]» نوشته علامه [[محمد هادى معرفت]] با ترجمه-آقاى [[مولایی‌نیا همدانی، عزت‌الله|عزت‌الله مولائى‌نيا همدانى]] مى‌باشد كه يكى از مهم‌ترين موضوعات علوم و معارف قرآنى، يعنى تناسب بين آيات را مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد.اين موضوع از ديرباز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنى قرار گرفته است.به اعتقاد نویسنده تنظيم آيات در هرسوره توقيفى است و با نظر معصوم‌ عليه‌السلام انجام پذيرفته است، زيرا اختلاف نمود آيات دليلى جز توقيف نمى‌تواند داشته باشد، علاوه بر اينكه حسن مطلع و ختام هرسوره نشانگر آن است كه سوره (مجموع آيات)هدف يا اهدافى را دنبال مى‌كرده كه با تمامى سوره اتمام يافته، از اين‌رو جز به توقيفى بودن ترتيب سور و آيات رأى ديگرى نمى‌توان قائل شد.

مترجم در مقدمه كتاب به معرفى كتاب «التمهيد»، تعريف «تناسب» از ديدگاه انديشمندان اسلامى و معرفى کتاب‌هايى كه در اين زمينه نگاشته شده و نيز فائده و نقش علم تناسب در تفسير قرآن كريم و انواع ارتباطهاى ممكن التصور بين آيات پرداخته است.

در فصل اول كتاب، تناسب و تناسق معنوى در قرآن كريم، تشكل سياق، آياتى كه درك تناسب آنها مشكل است نظير آيات 189 بقره،1 و 2 اسراء،2 و 3 نساء و...، تناسب تمام آيات يك سوره با اهداف و اغراض كلى آن، تناسب ابتدا و انتهاى هرسوره با هم و تناسب هردو با اهداف آن، حسن ائتلاف و انسجام مجموعۀ آيات هرسورة، نقد نظريه مستشرقين در ادعاى پراكنده بودن مطالب سوره‌هاى قرآن، سوره حمد و تناسب آيات اين سوره با اهدافش، سوره مبارکه بقره و تناسق آيات آن مورد بررسى قرار گرفته است و در فصل دوم، تناسب فواصل آيات قرآن كريم، اقسام فواصل از قبيل: تمكين و ارائه آياتى كه اين قسم در آن رعايت شده است، تصدير، توشيخ و ايغال و ارائه نمونه‌اى از آيات دراين‌باره، بررسى فواصلى كه وجه تناسب آنها روشن نشده است.

در فصل سوم به بيان قانون و ضابطۀ معرفت و شناخت فواصل در آيات كه در امر تفسير بسيار مهم و ضرورى است بيان شده است.

فصل چهارم به بيان ديدگاه دانشمندان در مورد وجود سجع و عدم آن در قرآن كريم پرداخته است.برخى شأن قرآن را بالاتر از آن مى‌دانند كه در آن سجع به كار رفته باشد و برخى چون معتزله نظر به وجود و اثبات سجع در قرآن كريم داده و اين ويژگى را باعث برترى سخن و كلام خداوند قلمداد كرده‌اند.انواع فواصل كلام نظير: متوازى، مطرّف، متماثل، مرصّع، متقارب و...اساس و مبانى فواصل قرآنى و...در اين فصل مورد بررسى قرار گرفته است.

فواتح و خواتيم سور قرآنى، مبادى، مقدمات و افتتاحات در كلام خداوند، خطابات خداوند در قرآن كريم
كه بصورت مشافهه‌اى صورت گرفته كه خود باعث بزرگداشت شأن مخاطبين است، حروف مقطعه در اوائل سوره‌ها و بيان ديدگاه‌هاى مختلف درباره آنها، تناسب سوره‌ها و ديدگاه‌هاى متفاوت در اين موضوع در فصول بعدى مورد بررسى قرار گرفته است.