نمایش مبدأ برای تعلیقه بر فصوص

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR27708J1.jpg
| عنوان =تعلیقه بر فصوص
| عنوان‌های دیگر =فصوص الحکم. شرح 

مقدمه قيصري. شرح 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[فاضل تونی، محمدحسین]] (نویسنده)

[[فروزانفر، بدیع‌الزمان]] (مقدمه‌نويس) 
|زبان 
| زبان =فارسی 
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏ف‎‏60277 / 283 BP 
| موضوع =ابن عربي، محمد بن علي، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسير

قيصري، داود بن محمود، - 751ق. مقدمه قيصري - نقد و تفسير

عرفان - متون قدیمی تا قرن 14

تصوف - متون قدیمی تا قرن 14

|ناشر 
| ناشر = مولي
| مکان نشر =ايران - تهران 
| سال نشر =1360ش.   

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE27708AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  يکم  
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =27708
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =18006-00970
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تعلیقه بر فصوص'''، و به تعبیر صحیح‌تر «تعلیقه بر شرح فصوص» نوشته [[فاضل تونی، محمدحسین|محمدحسین فاضل تونی]] (متوفی 1380ق)، تعلیقه‌ای است بر شرح قیصری (متوفی 751ق)، و آن نیز شرحی است بر «[[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم]]» [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین بن عربی‌]] (متوفی 638ق). این اثر رساله کوچکی است به زبان فارسی، مشتمل بر اشارات و دقائق عرفانی که به منزله رساله دکتری [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بوده و با مقدمه استاد [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] منتشر شده است.

در کتاب فصول الحکم محیی‌الدین، حالات و معارف و حقایقی را که هر نبی دارا بود از آدم ابوالبشر تا خاتم‌النبیین(ص) یکایک با رعایت درجه و مناسبات مرتبه‌ای که بین هر یک بوده ذکر و تشریح کرده است. بر این کتاب شرح‌های متعدد نگاشته شده است؛ مانند: شرح مؤیدالدین جندی، ملا [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرزاق کاشی]]، [[جامی، عبدالرحمن|ملا عبدالرحمن جامی]] و [[قیصری، داود بن محمود|داود بن محمود قیصری]].<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه د</ref>‏.

[[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] در مقدمه‌اش بر کتاب، در معرفی شرح قیصری و تعلیقه [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بر آن و سبب نگارش تعلیقه به زبان فارسی چنین می‌نویسد: «کتاب فصوص الحکم تألیف [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین عربی]] بهترین کتابیست که در نزد اهل‌فن به صحت مبانی و اشتمال بر حقایق و رقائق تصوف شناخته شده و ازاین‌جهت عده بسیاری از علما بر آن کتاب شروح و تعلیقات و حواشی نوشته و در حد امکان پرده از روی رموز و اسرار آن برداشته‌اند. از میانه آن شروح تنها شرحی که در میانه طلاب معرفت شهرت یافته و جزو کتب درسی محسوب شده است، شرحی است که [[قیصری، داود بن محمود|داود قیصری]] بر آن تألیف تعلیق کرده است و اهمیت آن شرح بیشتر به مقدمه‌ای است که شارح کتاب در اول تألیف خود به رشته تحریر درآورده و کلیه مبانی عرفان و آراء [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین]] را با توضیح هرچه‌تمام‌تر مبرهن ساخته است و در حقیقت آن مقدمه کلید گنج معرفت و گشاینده رازهای عرفانست؛ ولی چون این مقدمه به عربی است و تا حدی نویسنده به جهت ضیق مجال یا تنگی فضای سخن به اجمال کوشیده فهم آن برای هر کس میسر نمی‌گردد و استادان این رشته نیز پس از تأمل و تدبر فراوان به حل رموز و غوامض آن موفق می‌گردند. ازاین‌روی توضیح آن اسرار و کشف آن غوامض برای کسانی‌که می‌خواهند از تصوف و عرفان مطلع گردند بسیار مفید، بلکه جزو مقدمات اساسی به شمارست و کتاب حاضر ما را بدین مقصود می‌رساند؛ زیرا نویسنده آن، کلیه مشکلات آن مقدمه را با ذهن نقاد حل کرده و با بیانی شیوا و صریح به قید کتاب درآورده‌اند و باوجوداین تعلیقه می‌توان گفت که یکی از مقاصد گذشتگان که سال‌ها درصدد وصول بدان بوده‌اند و آن گذاشتن مبانی و اصول عرفانست در دسترس تمام طبقات دانشجویان، به عمل آمده و افتخار آن نصیب مؤلف محترم شده است»<ref>ر.ک: مقدمه بدیع‌الزمان فروزانفر، صفحه ج-د</ref>‏.

این‌ رساله را مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] نخست به عربی تنظیم‌ کرده بود تا در حکم رساله دکتری او (برای تشخیص درجه معلومات) محسوب‌ شود، لیکن چون طرح‌ رساله عربی در مورد تشخیص‌ پایه اطلاعات استاد در قانون پیش‌بینی نشده بود، آن متن‌ عربی به همت استاد فقید به فارسی درآمد و مقدمه‌‌ای بر آن‌ نگاشت...<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/21551/7 ر.ک: بی‌نام، ص 7]</ref>‏.

در ابتدای کتاب، همچنین شرح‌حال نویسنده و معرفی آثار او به قلم محمد خوانساری در پانزده صفحه آمده است<ref>ر.ک: مقدمه، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص15-1</ref>‏.

نویسنده در هر قسمت، ابتدا مختصری از عبارت مقدمه قیصری را با عنوان «در بیان قول شارح» آورده و سپس به توضیح آن پرداخته است.

سبک نگارش مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل]] در این رساله به نثر قدیم است، اما به سبب سادگی و روانی، خواننده در فهم متن با مشکل مواجه نیست.

همچنین مطالب کتاب را گاه به زیور اشعاری از [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، [[شبستری، محمود|شیخ محمود شبستری]] و جامی آراسته. در برخی موارد نیز از آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) برای تأکید بر صحت مطالب استفاده می‌کند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/18072/77 ر.ک: صادق زاده دربان، فیروزه، ص 77]</ref>.

همان‌گونه که مرحوم [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|فروزانفر]] در مقدمه اشاره کرده است، نویسنده بسیاری از مشکلات عبارات قیصری که بسیاری معتقدند که سهو یا اشتباه شارح یا ناسخ است را با ذهن نقاد خود حل کرده است؛ از جمله این موارد نفی واسطه بین وجود مطلق و عدم مطلق است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>‏.

[[فاضل تونی، محمدحسین|تونی]] فهم قیصری از عبارات ابن عربی را نیز به شیوه‌ای مستدل به چالش کشیده است؛ از جمله «نسبت خاتم رسل به خاتم ولایت همان نسبت سایر انبیاء به خاتم ولایت است» را ناصواب دانسته است.<ref>ر.ک: همان، ص95-94</ref>‏.