نمایش مبدأ برای تعظیم الفتیا

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR89452J1.jpg
| عنوان = تعظیم الفتیا
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی]] (نويسنده)
[[سلمان، مشهور حسن]] (مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = الدار الأثریة
| مکان نشر = اردن - عمان
| سال نشر = 1427ق - 2006م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE89452AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 89452
| کتابخوان همراه نور = 89452
| کد پدیدآور = 1804
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تعظيم الفتيا'''، اثر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن جوزى]] (597-508ق)، عالم بغدادی قرن ششم هجری است که در دانش‌های گوناگون زمانه خود چیره‌دست بوده است. این اثر جایگاه والای فتوی و شرایط مفتی را در فرهنگ دینی و صیانت از این جایگاه را در چشم خواننده به تصویر می‌کشد. [[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده مشهور بن حسن آل سلمان]]، پژوهش این کتاب را انجام داده است.

[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در این اثر، پس از درج مقدمه‌ای کوتاه، نگاهی به دیدگاه شافعی درباره اجماع دارد. عناوینی مانند: عالمانی که در رأی شافعی به خطا افتاده‌اند، رأی شافعی در حجیت اخبار مرسل و مراسیل ابن مسیب، ناسخ و منسوخ در نگاه علمای سلف، خودداری عالمان سلف از فتوا ‌دادن، «نمی‌دانم» گفتن بی‌تکلف عالمان، اصلاح سریع فتوای اشتباه، وانهادن برخی از فقیهان داوری درباره درستی و نادرستی احادیث را به عالمان پیشین، کاهش تلاش علمی و واگذاری کار فتوا به دون‌پایگان، بیم ‌دادن سخت به کسانی که شایستگی صدور فتوا را ندارند و هشدار به کسانی که ریاست زودهنگام را خواهانند، مباحث کتاب را شکل داده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص159-158</ref>‏.

محقق کتاب ([[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]]) در مقدمه‌اش از آثاری که درباره «فتوا» نوشته شده‌اند، گزارش می‌دهد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص12-5</ref>، ‏سپس «تعظيم الفتيا» را چنین توصیف می‌کند: متن فقط در چارچوب «فتوا» جای دارد و برگرفته از نصوص مستند است؛ این نصوص را احادیث نبوی(ص) و اخباری از صحابه (که برخی درستی و برخی نادرستنند)، گفته‌های تابعین و پس از آنان، سخنانی از عالمان پیشوا مانند [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، [[مالک بن انس|مالک]]، [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] و [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] و کلامی از عالمان پیشین مانند [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]] شکل می‌دهند.

[[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]] می‌گوید: [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در این کتاب، بیشتر به «[[كتاب الفقيه و المتفقه|الفقيه و المتفقه]]» از [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]]، تفسیر [[ابن مردویه، احمد بن موسی|ابوبکر بن مردویه]] و «[[أخلاق العلماء]]» از [[آجری، محمد بن حسین|آجری]] تکیه کرده است. او از آثار دیگر نیز مانند «[[العلم]]» از [[نسائی، زهیر بن حرب|ابوخیثمه زهیر بن حرب]]، «[[أخبار أبي‌حنيفة و أصحابه]]» از [[ابوعبدالله صیمری]]، «[[المعرفة و التاريخ]]» از [[فسوی، یعقوب بن سفیان|فسوی (یعقوب بن سفیان)]]، «الأمالي» از [[ابن بختری]] و «[[تذكير العاقلين و تحذير الغافلين]]» از [[جریری نهروانی، معافی بن زکریا|معافی نهروانی]] مطالبی را با واسطه نقل کرده است. از صحیحین [[صحيح البخاري|بخاری]] و [[صحيح مسلم|مسلم]] نیز حدیث آورده است<ref>ر.ک: همان، ص13-12</ref>‏.

[[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]] نسبت کتاب را به [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] با درج سخنانی از عالمان پیشین و کنونی اثبات می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص28-27</ref>. او پژوهش خود را با تکیه بر دو نسخه انجام داده است و توضیح مبسوطی را از آن نسخه‌ها به‌همراه درج بخشی از آن‌ها ارائه می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص39-28</ref>‏.

[[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]] با پاورقی‌های خود، بسیار به حجم کتاب (به‌ویژه به متن) افزوده است؛ شماره‌بندی متن، نمایاندن ابهامی که در واژه‌ها است، تخریج حدیث‌های نبوی و اخبار دیگران در این شمارند. او به‌ویژه نگاه [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] به اجماع را با خطای برخی از عالمان معاصر نسبت به دیدگاه وی و نیز احتجاج [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] به مرسل سعید بن مسیب را به‌تفصیل توضیح داده است. [[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]] ذیل شماره 41، بحث مبسوطی را ویژه خطاهایی که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در آثارش داشته، آورده است و بر این باور است که او در بیشتر آثارش مطالب را از دیگران گردآوری (تقمیش) کرده است و خود به تفحص (تفتیش) دست نزده است. [[سلمان، مشهور حسن|ابوعبیده]] همچنین تعلیقه‌های مبسوطی را درباره «کوتاهی همت‌ها» (شماره 42)، «نااستواری دینی برخی مفتیان» (شماره 46)، واژه‌شناسی «روينا» و درج رساله [[نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل|عبدالغنی نابلسی]] در شرح آن (شماره 47) و دیدگاه عالمان پیشین درباره «ریاست‌طلبی» نوشته است<ref>ر.ک: همان، ص40-39</ref>‏.