نمایش مبدأ برای تطور الدرس النحوي

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR75347J1.jpg
| عنوان = تطور الدرس النحوي
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[عون، حسن]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1970م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75347AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75347
| کتابخوان همراه نور = 75347
| کد پدیدآور = 51520
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''تطور الدرس النحوي'''، تألیف [[عون، حسن|حسن عون]] (معاصر)، تحول و تکامل علم نحو از زمان پیش از سیبویه تا عصر زمخشری را مورد مطالعه قرار داده است. 

نویسنده در مقدمه به دو نکته اشاره کرده است: اول اینکه تطور لزوماً به معنای تغییر نیست. دوم اینکه تطورات نسبت به علمای نحو بررسی شده و مکاتب نحوی به‌جای اماکن و شهرها به اسامی بزرگان مکاتب نام‌گذاری شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص6-5</ref>‏. 

در مبحث اول کتاب، پیشرفت علم نحو پیش از سیبویه مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع از پیش از بعثت، در عصر بعثت نبوی و در زمان خلفای راشدین و امویان مورد مداقه قرار گرفته است؛ به‌عنوان مثال در عصر بعثت شواهد روشنی داریم بر اینکه نسبت به نطق لغوی مراقبت و در اصلاح اشتباهات تلاش می‌شد؛ آن‌گونه که پیامبر(ص) و خلفا گاه تذکر می‌دادند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15</ref>‏. 

آثار مکتوب از زمان [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]] و شاگردش [[ابوالاسود دئلی]] تا زمان [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، یعنی بیش از یک‌صد سال تنها دو مورد است: نگارش ابواب نحو توسط ابوالاسود در ضمن صفحات یا نوشته‌های مختصری؛ دیگری دو کتاب «الجامع» و «الإكمال» [[عیسی بن عمر]]، که البته این آثار مفقود شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص‌23</ref>.

در مبحث دوم عصر [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] تا [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] از این جهت حائز اهمیت بوده است که نحو از مرحله شفاهی به مرحله تنظیم و تصنیف منتقل شد. کتاب [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] اولین کتاب در نحو عربی است که به‌صورت متکامل و با درجه زیادی از اطمینان به‌ دست ما رسیده است<ref>ر.ک: همان، ص‌31</ref>؛ البته محققان تقریباً اجماع دارند بر اینکه کتاب [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] فاقد سبک و ابواب و فصولش مضطرب است و بین اجزای آن ارتباطی وجود ندارد<ref>ر.ک: همان، ص‌33</ref>.

در مبحث سوم، عصر [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] تحقیق و بررسی شده است. نویسنده، معتقد است که [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] صاحب مکتب نحوی جدیدی است و او تأثیر فراوانی در مطالعات نحوی داشته است<ref>ر.ک: همان، ص80</ref>.‏ در این عصر مباحث نحوی توسط [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] در چهار قسم اصلی ارائه شد: اسامی، افعال، حروف و مشترک<ref>ر.ک: همان، ص‌84</ref>. [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] تألیفات متعددی در زمینه لغت و زبان عربی دارد که «[[المفصل في صنعة الإعراب|المفصل]]»، «[[الأنموذج في النحو|الأنموذج]]»، «[[مقدمة الأدب]]»، «[[المفرد]]» و «المؤلف» از آن جمله‌اند<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>.