نمایش مبدأ برای تجارب الأمم و تعاقب الهمم

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر = NUR63783J1.jpg
| عنوان = ‏تجارب الأمم و تعاقب الهمم
| عنوان‌های دیگر = ذيل تجارب الأمم  - الجزء الثامن من تاريخ الصابي  
| پدیدآوران = 
[[مسکویه، احمد بن محمد]] (نويسنده)

[[سید کسروی حسن]] (محقق)

[[اب‍وش‍ج‍اع‌ روذراوری، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ین‌]] (نویسنده)

[[صابی، هلال بن محسن]] (نویسنده)
| زبان = عربی
| کد کنگره = ‏/الف28 ت3 35/63 DS 
| موضوع = 

| ناشر = دار الکتب العلمية 

| مکان نشر = لبنان - بیروت 
| سال نشر = 2003م , 1424ق 

| کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE63783AUTOMATIONCODE
| چاپ = 
| شابک = 2-7451-3414-0 
| تعداد جلد = 7
| کتابخانۀ دیجیتال نور =63783
| کد پدیدآور = 3721، 6449
| پس از = 
| پیش از = 
}} 
 
'''تجارب الأمم و تعاقب الهمم'''، اثر [[مسکویه، احمد بن محمد|احمد بن محمد یعقوب مسکویه رازی]] (متوفی 421ق)، کتابی است در هفت جلد به زبان عربی با موضوع تاریخ. [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسکویه]] کتاب تاریخش را مانند طبری بر نقل صرف قرار نداده بلکه آن را چون ساختاری اندام‌وار ارائه کرده و تأملاتی درباره حوادث تاریخی دارد. درعین‌حال بی‌طرفی وی در نقل حوادث تاریخی در این اثر قابل‌ستایش است.

این نسخه در تاریخ 1424 قمری مطابق با 2003 میلادی در هفت جلد توسط انتشارات محمد علی بیضون دارالکتب العلمیه بیروت، چاپ شده است. محقق این نسخه، [[سید کسروی حسن|سید  حسن کسروی]]  است. در این نسخه مقدمه‌ مختصری از تحقیق در دو صفحه نقل شده و در 5 صفحه بعدی آن رونوشت تصاویر نسخ خطی ایرانی و بغدادی کتاب ارائه شده است. سپس مقدمه‌ای از محقق در علم تاریخ آمده و پس‌ازآن ترجمه‌ای از [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسکویه]] و سپس توضیحی درباره کتاب، تجارب الامم و در نهایت، ترجمه‌هایی از [[اب‍وش‍ج‍اع‌ روذراوری، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ین‌|ابوشجاع ظهیرالدین روذرواری]] و [[صابی، هلال بن محسن|هلال بن محسن صابی]]. سپس با ذکر مقدمه مؤلف کتاب وارد محتوای مطالب می‌شویم.<ref>ر.ک: ج1، مقدمه کتاب، ص3-56</ref>

نسخه دیگری از این اثر وجود دارد که در هشت جلد به چاپ رسیده است. این نسخه هشت‌جلدی به تحقیق دکتر [[امامی، ابوالقاسم|ابوالقاسم امامی]] رسیده و همو بر آن مقدمه نوشته است. ناشرش انتشارات سروش (دار سروش للطباعه و النشر) است و سال و جای نشر 1379 شمسی و تهران است. در این نسخه، در مقدمه محقق شاهد، تصدیر التصدیر (مقدمه مقدمه) و تصدیر عام (مقدمه عام) درباره [[مسکویه، احمد بن محمد|مسکویه]] و تصنیف تجارب الامم، هستیم که در زمستان 1379 شمسی نوشته شده. سپس با ذکر مقدمه مصنف، وارد محتوای مطالب کتاب می‌شویم. این مقدمه نیز حاوی مطالب مفیدی در ترجمه [[مسکویه، احمد بن محمد|ابن مسکویه]] و نگاه او به تاریخ، و ذکر مصادر و منابعش در نگارش این کتاب است. همچنین مباحثی درباره نام کتاب و نسخ خطی آن و شیوه تحقیق محقق در این مقدمه وجود دارد.<ref>ر.ک: مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الأمم و تعاقب الهمم، ج1، مقدمه کتاب، ص5-45</ref>

از دیگر تفاوت‌هایی که علاوه بر تعداد مجلدات و جا و زمان و مکان چاپ و تفاوت در محقق‌ها میان این دو نسخه وجود دارد، تفاوت در ذکر نام کتاب است؛ نام کتاب در نسخه بیروت «تجارب الامم و تعاقب الهمم» است ولی در نسخه تهران، نام آن صرفاً «تجارب الامم» ذکر شده. دکتر [[امامی، ابوالقاسم|ابوالقاسم امامی]] در مقدمه‌ای که بر چاپ تهران نگاشته، دراین‌ارتباط توضیح داده است.<ref>ر.ک: همان، ص35</ref>