نمایش مبدأ برای تاريخ نجد (ابن غنام)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR80090J1.jpg
| عنوان = تاريخ نجد(ابن غنام، حسین)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن غنام، حسین]] (نويسنده)
[[اسد، ناصرالدین]] (محقق)
[[ال شیخ، محمد بن ابراهیم]] (مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /الف2ت2 14 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار الشروق
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1415ق - 1994م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE80090AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 80090
| کتابخوان همراه نور = 80090
| کد پدیدآور = 6354
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''تاريخ‌ نجد'''، اثر [[ابن غنام، حسین|ابن غنّام‌، حسین‌ بن‌ ابی‌بکر بن‌ غنام‌]] (درگذشته ۱۲۲۵ق‌)، مورّخ‌، فقیه، ادیب‌ و از مشایخ‌ وهابی است. نام‌ اصلی‌ کتاب‌ «روضة الأفكار و الأفهام‌ لمُرتاد حال‌ الإمام‌ و تعداد غزوات‌ ذَوي‌الإسلام‌» است‌. او این‌ کتاب‌ را به‌ درخواست‌ [[محمد بن‌ عبدالوهاب‌]] نوشت.‌ [[اسد، ناصرالدین|ناصرالدین اسد]]، پژوهش این اثر را انجام داده است.

«تاريخ نجد»، در چهار بخش‌ سامان یافته است.؛ [[ابن غنام، حسین|ابن غنّام‌]] در نخستین بخش‌‌ به‌ تشریح‌ احوال‌ مسلمانان‌ و سرنوشت‌ اسلام‌ در عربستان‌ و دیگر کشورهای‌ اسلامی‌ نظیر مصر، یمن‌، شام‌ و عراق‌ پرداخته‌ و از برخی باورها و آداب‌ و رسوم‌ مسلمانان‌ چون‌ زیارت‌ قبور و اعتقاد به‌ نذور و طلب‌ شفاعت‌ از اولیاءالله‌، که‌ به‌ ظن‌ّ او بدعت‌ در اسلام‌ است‌، به‌شدّت‌ انتقاد کرده است. او با استناد به‌ احادیث‌ و روایاتی‌ از پیامبر اسلام(ص‌) در زمینه رد این‌ باورها‌، آنان‌ را به‌ شرک‌ و کفر متهم‌ ساخته، زمینه‌ را برای‌ توجیه‌ افکار وهابیت‌ آماده‌ می‌کند،‌ تا در فصل‌های‌ بعدی‌ درباره آن‌ها توضیح دهد.

بخش‌ دوم‌،‌ شرحی بر‌ جزئیات‌ زندگی‌ شیخ‌ [[محمد بن‌ عبدالوهاب‌]] و چگونگی‌ به‌ شهرت ‌رسیدن‌ او و تأثیر افکار و باورهایش‌ بر مردم‌ و شیوخ‌ معاصرش‌ است.

بخش‌ سوم‌، با عنوان‌ «غزوات» قدیم‌ترین‌ وقایع‌ جنبش‌ وهابیت‌ را در بر دارد. [[ابن غنام، حسین|ابن غنّام]] رخدادها‌ را با حوادث‌ ۱۱۵۹ق‌/۱۷۴۶م‌، آغاز می‌کند؛ یعنی‌ یک‌ سال‌ پس از آنکه‌ ابن‌ عبدالوهاب‌ مجبور به‌ ترک‌ عُیینه‌ در نجد شد و در درعیه پناه گرفت. [[ابن غنام، حسین|ابن‌ غنام‌]] باآنکه‌ تا ۱۲۲۵ق، زنده بوده‌، فقط تا ۱۲۱۲ق، رخدادها را‌ شرح‌ کرده‌ است‌.

بخش‌ چهارم‌، که‌ گسترده‌ترین‌ بخش‌ کتاب‌ است‌، ویژه آرا و دیدگاه‌های‌‌ ابن‌ عبدالوهاب‌ و نامه‌ها و پیام‌های‌ او است. [[ابن غنام، حسین|ابن غنّام]]،‌ جزئیات‌ کیش‌ وهابیت‌ و دیدگاه‌ها‌ و فتاوای‌ ابن‌ عبدالوهاب‌ را شرح کرده است‌.

تاریخ‌ ابن‌ غنام‌ به‌ علت‌ ثبت‌ دقیق‌ مراحل‌ پیشرفت‌ و گسترش وهابیت‌ و نقل‌ رخدادهایی‌ که‌ خودش آن‌ها را دیده،‌ بسیار اهمیت‌ دارد؛ ازاین‌رو، بیشتر نویسندگانی‌ که‌ درباره تاریخ‌ معاصر جزیرةالعرب‌ پژوهش‌ نموده‌اند، از آثار او بهره ‌گرفته و به آن‌ها استناد کرده‌اند<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج4، ص366</ref>‏. درباره پژوهش دکتر اسد گفته می‌شود که او کتاب را تحریف کرده، اضافاتی در آن آورده است؛ اسد رخداد یورش بردگان به محمد‌ بن عبدالوهاب (که در نسخه‌های قدیمی‌تر نبوده است) را به نسخه تازه افزوده است. دیگر اینکه، ابن غنام دلیل سفر محمد بن عبدالوهاب به عُیَینه و رفتن نزد ابن معمّر را پذیرفتنِ دعوت ابن عبدالوهاب از سوی او دانسته‌، اما اثری از این دعوت در نسخه دکتر اسد نیست.