نمایش مبدأ برای بسط الکف في إتمام الصف

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR57766J1.jpg
| عنوان = بسط الکف في إتمام الصف
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر]] (نويسنده)
[[لحام، سعید محمد]] (محقق و شارح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  BP۱۸۷/س۹ب۵
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = عالم الکتب
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1417ق - 1996م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE57766AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 57766
| کتابخوان همراه نور = 57766
| کد پدیدآور = 615
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''بسط الكف في إتمام الصف'''، اثر [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطی]] (متوفی 911ق)، رساله‌ای است کوچک و مختصر پیرامون حکم تکمیل نکردن صفوف نماز جماعت و تشکیل صف جدید که با شرح و تحقیق [[لحام، سعید محمد|سعید محمد لحام]] منتشر شده است.

در ابتدای کتاب، [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] به بیان این موضوع پرداخته است که از وی، درباره تکمیل نکردن صفوف نماز جماعت و شروع به تشکیل صف بعدی، قبل از اتمام صف قبلی سؤال پرسیده شده و وی در پاسخ، گفته است که چنین کاری مکروه و ناپسند بوده و بدین وسیله، فضیلت جماعت حاصل نمی‌شود و در ادامه، به بیان علت کراهت آن، پرداخته شده و اقوال مختلف و دلایل آنها، بررسی شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص3-4</ref>.

یکی از دلایلی که بر کراهت این امر، اقامه شده، مبتنی است بر روایتی از پیامبر(ص) که ابوداود، آن را روایت کرده است: «أتموا الصفوف، ما كان من نقص ففي المؤخر» و سپس، سقوط فضیلت جماعت در صورت ارتکاب این کراهت، امری معروف و متداول در السنه فقها، به‌گونه‌ای که می‌توان آن را اجماعی دانست، تلقی شده است<ref>ر.ک: همان، ص4</ref>.

در قسمتی از این رساله، به موضوع مسابقه، مفارقه و مساوات در صفوف با امام جماعت پرداخته شده و به نقل از [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] در «شرح البخاري»، چنین ذکر شده است که اصل در امام آن است که مقدم بر مأمومین باشد؛ مگر آنکه به دلیل ضیق مکان، امکان آن وجود نداشته باشد و یا مأمومین، پوشش مناسبی نداشته باشند و در غیر این موارد، مجزی است، اما فضیلت جماعت، فوت خواهد شد<ref>ر.ک: همان، ص18</ref>. [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، معتقد است که این امر، مورد تصریح ابن عماد قرار گرفته و دلیل فوت فضیلت را ارتکاب مکروه، عنوان کرده است. شیخ جلال‌الدین محلی نیز در «شرح المنهاج»، چنین تعبیر کرده است: سقوط فضیلت، با قیاس بر آنچه در مقارنه ذکر شده، از کراهت، اخذ می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>.

در این زمینه، اقوال علما و بزرگان دیگری همچون [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]<ref>ر.ک: همان، ص23</ref> و [[سعید بن منصور]] در «[[سنن سعيد بن منصور|السنن]]» به اسناد حسن از اوس معافری<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>، به‌صورت مفصل، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در پایان، اشاره به این نکته، ضروری است که موجز و خلاصه بودن مطالب، استفاده از اقوال مختلف علما و بررسی آنها و پرداختن به جنبه‌ها و زوایای مختلف مسائل، از جمله ویژگی‌های رساله حاضر می‌باشد.