نمایش مبدأ برای بررسی تاریخی قصص قرآن

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR02950J1.jpg
| عنوان =بررسی تاریخی قصص قرآن
| عنوان‌های دیگر =دراسات تاریخیه من القرآن الکریم. فارسی

دراسات تاریخیه من القرآن الکریم
| پدیدآوران = 
[[مهران، محمد بیومی]] (نویسنده)

[[راستگو، سید محمد]] (مترجم)

[[انصاری، مسعود]] (مترجم)
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏88‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏9‎‏ ‎‏د‎‏4041
| موضوع =
پیامبران

پیامبران در قرآن

قرآن - قصه‌ها - نقد و تفسیر

قرآن - وقایع تاریخی
| ناشر = 
شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
| مکان نشر =تهران - ایران
| سال نشر = 1383 ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02950AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =964-445-509-6
| تعداد جلد =4
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02950
| کتابخوان همراه نور =02950
| کد پدیدآور =

| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|قصص القرآن (ابهام‌زدایی)}}

'''بررسی تاریخی قصص قرآن'''، تألیف [[مهران، محمد بیومی|محمد بیومی مهران]] و ترجمه سید محمد راستگو و مسعود انصاری، به بررسى رویدادهاى تاریخى در قرآن کریم می‌پردازد.

بى‌شک یکى از بهترین این آثار، کتاب «دراسات تاریخیة من القرآن الکریم» نوشته دکتر [[مهران، محمد بیومی|محمّد بیّومى مهران]] استاد دانشگاه اسکندریه است. نویسنده رویدادهاى تاریخى قرآن را از دیدى جغرافیایى بخش‌بندى کرده و رویدادهاى هر منطقۀ جغرافیایى را در جلدى جدا آورده است.

رویدادهاى جزیرة العرب را در نخستین جلد، رویدادهاى مصر را در دومین جلد، رویدادهاى شام را در جلد سوم و ویدادهاى عراق را در جلد چهارم و بررسى زندگى و تاریخ پیامبر اسلام صلى‌اللّه‌علیه‌وآله‌و‌سلم را به جلد پنجم وانهاده است.

مؤلف معتقد است چشم‌پوشى و یا غفلت پژوهشگران تاریخ کهن از منبع عظیمى چون قرآن کریم پژوهشهاى آنها را دچار زیانى سنگین نموده و از استوارترین و درست‌ترین مآخذ بى‌بهره نموده است و در شگفت است از اینکه تاریخ‌نگاران امروزى-چه غربى و شرقى و چه مسلمان و نامسلمان-همه تورات را به عنوان تنها مأخذ اساسى و استوار براى پژوهش دوره‌هایى از تاریخ کهن خاور نزدیک قلمداد مى‌کنند با اینکه همه به استوار نبودن سند تورات باور دارند، در حالیکه قرآن، کتاب آسمانى بزرگى که همه اندیشه‌وران جهان، چه مسلمان و چه نامسلمان، بر استوارى سند و درستى متن آن اجماع دارند، در اختیار آنان قرار دارد.

به گفتۀ نویسنده قرآن کریم در قصه‌هاى خود، آگاهى‌هاى مهم و دست اولى دربارۀ تاریخ پیش از اسلام و سرگذشت حکومتهاى آن روزگاران، در اختیار ما مى‌نهد، آگاهى‌هایى که کشفیان جدید آنها را تأیید مى‌کند.دربارۀ سرزمین‌هاى عرب نیز در قرآن آیاتى موجود است که از سرزمین سبا در جنوب شبه‌جزیرۀ عربستان پیش از اسلام سخن مى‌گوید.افزون بر این در میان کتاب‌هاى مقدس که امروزه رایج‌اند، قرآن تنها کتابى است که دربارۀ پاره‌اى از ملّتهاى از میان رفتۀ عرب مانند:قوم عاد و قوم ثمود سخن گفته است.
جلد اول این مجموعه تنها از رویدادهایى سخن مى‌گوید که در قرآن از آنها یاد شده و دیار عرب نخستین صحنه و منطقۀ رخداد آنها بوده است.از این جاست که این بخش دربارۀ حضرت ابراهیم علیه‌السلام و کعبه سخن مى‌گوید و سپس دربارۀ قوم هود، قوم ثمود و قوم شعیب و نیز دربارۀ رویدادهایى که در تاریخ عرب پیش از اسلام بازتابى گسترده داشته است، رویدادهایى چون سیل عرم، داستان اصحاب اخدود و اصحاب فیل، به بحث مى‌نشیند.

از آنجا که مؤلف این پژوهش را نخست بر قرآن کریم-به عنوان منبع اساسى و اصلى-بنیاد نهاده و سپس بر احادیث پیامبر(ص) و تفسیرهاى قرآن، ناگزیر در آغاز جلد نخست 3 فصل جداگانه را به بررسى و معرفى این 3 منبع اساسى:قرآن، حدیث و تفسیر ویژه ساخته است.در فصل اول به تاریخچۀ تدوین قرآن کریم پرداخته و قرآن را به عنوان درست‌ترین و راست‌ترین مأخذ تاریخى معرفى مى‌کند.نویسنده با باز نمایاندن دوگانگى‌ها و ناسازى‌هاى موجود بین داستانهاى قرآنى و آنچه درآن‌باره در تورات و انجیل آمده به ردّ سخن کسانى پرداخته که معتقدند داستانهاى
قرآن از تورات و انجیل گرفته شده است.

در جلد دوم این مجموعه ابتدا دربارۀ پیامبرى و پیامبران و واژه نبى و نبوت و نیز تفاوت نبى با رسول و همچنین نبوت زنان و وظایف انبیاء و هدف یگانۀ ایشان مطالبى بیان شده است و سپس پژوهشى گسترده دربارۀ دو پیامبر الهى یعنى یوسف و موسى علیهما‌السلام و نیز تاریخ بنى اسرائیل و مصر صورت گرفته است.

جلد سوم این مجموعه به بررسى تاریخ پیامبرى و پیامبران در سرزمین شام پرداخته بنابراین از پیامبران بزرگوارى چون داوود، سلیمان، ایوب، الیاس، الیسع، زکریا و یحیى سخن به میان آمده و سپس با یادى از سیرۀ مسیح علیه‌السلام این جلد به پایان رسیده است.

در جلد چهارم این مجموعه به آن دسته از رخدادهاى تاریخى پرداخته شده است که در سرزمین عراق رخ داده و قرآن کریم از آنها یاد کرده است.در فصل نخست این جلد از سیرۀ حضرت نوح علیه‌السلام و داستان مشهور توفان سخن به میان آمده و در فصل دوم احوال حضرت ابراهیم علیه‌السلام در عراق مورد بررسى قرار گرفته و در پایان، در فصل سوم، به بررسى سیرۀ حضرت یونس‌علیه‌السلام که پیامبر مردم نینوا-از نواحى موصل در عراق-بوده است پرداخته شده است.