نمایش مبدأ برای بحوث في قاعدة الفراغ و التجاوز

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر = NUR25732J1.jpg
| عنوان = ‏بحوث في قاعدة الفراغ و التجاوز 
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآوران = 
[[فاضل لنکرانی، محمدجواد]] (نويسنده)

[[سعيدي، محمدجواد]]  (مترجم) 

[[مروجی طبسی، محمدجعفر]]  (مترجم)

| زبان =  عربي  
| کد کنگره = ‏‎/ف2ب3 169/52 BP 
| موضوع = 

| ناشر =حوزه فقه الائمة الأطهار (عليهم‌السلام)

| مکان نشر = سوريه 

| سال نشر =  1433ق

| کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE25732AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =25732
| کتابخوان همراه نور =25732
| کد پدیدآور = 
| پس از = 
| پیش از = 
}} 

‏'''بحوث في قاعدة الفراغ و التجاوز'''، برگردان عربی کتاب «‏قاعده فراغ و تجاوز» اثر [[فاضل لنکرانی، محمدجواد|محمدجواد فاضل لنکرانی]] (معاصر) است که توسط [[سعيدي، محمدجواد|محمدجواد سعیدی]] (معاصر) و تحت اشراف [[مروجی طبسی، محمدجعفر|شیخ محمدجعفر طبسی]] (معاصر) صورت گرفته است.

در ابتدای کتاب دو مقدمه از جانب [[مروجی طبسی، محمدجعفر|محمدجعفر طبسی]] و [[سعيدي، محمدجواد|محمدجواد سعیدی]] افزوده شده است.

در مقدمه اول، [[مروجی طبسی، محمدجعفر|حجت‌الاسلام طبسی]]، ابتدا به معنای لغوی و اصطلاحی «قاعده» پرداخته، سپس تاریخچه قاعده فراغ و تجاوز و آثاری را که در این‌باره نوشته شده، بیان نموده است. ایشان، درباره «قاعده» می‌گوید: قاعده از لحاظ لغوی به نقل از ابن منظور (متوفی 711ق)، در لسان العرب، به معنای «اساس» و از حیث اصطلاح به معنای یک قضیه کلی که بر جمیع جزئیاتش منطبق است، می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-6</ref>.

پیشینه نگارش مستقل درباره قواعد فقهی به قرن چهارم قمری برمی‌گردد؛ آنجا که عالم حنفی ابوطاهر دباس دست به نگارش کتابی در این موضوع با هفده قاعده زده است. پس از ایشان، دیگران در صدد برآمدند که نگارشی در این موضوع داشته باشند و این نقیصه را جبران کنند.

در موضوع قواعد فقهی در مذهب شیعه اولین کتابی که نگاشته شد «[[القواعد و الفوائد في الفقه و الأصول و العربية|القواعد و الفوائد]]» [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] (778ق) است. پیشی گرفتن اهل سنت، از شیعیان در موضوع نگارش کتاب در موضوع قواعد فقهی را می‌توان در دو امر جدا شدن اهل سنت از اهل‌بیت(ع) بعد از رحلت پیامبر(ص) که باعث شد فقه آن‌ها در موضوعات خاصی تبلور پیدا کند و استفاده از ابزار و ادوات خاص همچون قیاس و استحصان در فرایند استنباط فقهی پیگیری نمود<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.

آنچه باعث شد که قواعد فقهی نزد شیعیان شکل بگیرد، اصول کلی‌ای بود که ائمه(ع) وضع فرمودند و فقها را امر به تفریع بر آنه نمودند؛ چنان‌که در حدیث شریف وارد شده که: علينا إلقاء الأصول و عليكم التفريع (ما بیان اصول می‌نماییم و تفریع فروع بر آن اصول، برعهده شماست)<ref>ر.ک: همان</ref>. 

بر همین اساس بسیاری از علما به تدوین و تألیف کتبی که مرتبط با قواعد فقهی باشد، روی آوردند. نخستین آن‌ها [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]] بود، سپس [[ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین|ابن ابی‌جمهور احسایی]] (متوفی 910ق) کتابی با نام «[[الأقطاب الفقهية علی مذهب الامامية|الأقطاب الفقهية علی مذهب الإمامية]]» نوشت. [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد نراقی]] (متوفی 1245ق)، کتابی مشتمل بر 88 قاعده نوشت و نام آن را «[[عوائد الأيام في بيان قواعد الأحكام و مهمات مسائل الحلال و الحرام|عوائد الأيام من مهمات أدلة الأحكام]]» گذاشت. پس ‌از آن برخی دیگر از علما و فقها دست‌به‌قلم شدند<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref>.

[[مروجی طبسی، محمدجعفر|طبسی]]، در ادامه پاره‌ای از آثار نوشته‌شده مذاهب مختلف اهل سنت در موضوع قواعد فقهی را به ذکر کرده و سپس با توضیح و توصیف مختصری از کتاب و نویسنده و معرب آن، مقدمه‌اش را به پایان می‌رساند<ref>ر.ک: همان، ص11-16</ref>.

معرب کتاب، [[سعيدي، محمدجواد|محمدجواد سعیدی]]، قاعده فراغ و تجاوز را یکی از مهم‌ترین قواعد دانسته و می‌گوید: فقهای بزرگوار بخشی از مشکلات موجود در مرکبات اعتباری را در زمانی که شک در اتیان جزء یا فراموشی شرطی از آن پیش می‌آید، با استفاده از این قاعده حل کرده و بدین منظور آثاری را نیز خلق نموده‌اند که [[فاضل لنکرانی، محمدجواد|محمدجواد فاضل لنکرانی]] از آن جمله است<ref>ر.ک: مقدمه معرب، ص17</ref>.