نمایش مبدأ برای المقتصد في شرح التكملة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR72487J1.jpg
| عنوان = المقتصد في شرح التكملة
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمن]] (نويسنده)
[[دویش، احمد ابراهیم]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = المملکة العربیة السعودیة. وزارة التعلیم العالي. جامعة الامام محمد بن سعود الاسلامیة
| مکان نشر = عربستان - ریاض
| سال نشر = 1428ق - 2007م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE72487AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-9960-04-748-5
| تعداد جلد = 3
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 72487
| کتابخوان همراه نور = 72487
| کد پدیدآور = 1137
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''المقتصد في شرح التکملة''' اثر [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقاهر عبدالرحمان جرجانی]](متوفی 471 یا 474ق)، شرحی است غیرمزجی بر کتاب «[[التكملة|التکملة]]» [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]](288- 377ق).

«[[التكملة|التکمله]]» از جمله نگارش‎‌‌های ارزشمند است که تمام مطالب و ابواب آن به لغت و صرف اختصاص‌یافته و نویسنده تنها در مواردی اندک و گذرا متعرض برخی از مسائل نحو در راستای استدلال بر مسائل صرفی در آن شده است<ref>سایت ویکی نور، مقاله کتاب‌شناسی «التکمله»</ref>.

پیرامون ارزش و اهمیت کتاب، باید به این نکته اشاره نمود که برخی معتقدند دلایل اولیه و ملموسی وجود دارد که اثبات می‌کند، [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقاهر جرجانی]]، از جمله کسانی بوده است که بیش از دیگران، تحت‌تأثیر [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]] بوده است. این تأثیرات در شخصیت وی تجلی‌یافته و اثر حاضر، از جمله مهم‌ترین نشانه‌ها و دلایل ابتدایی این اثر، برشمرده شده است<ref>عربی، سجاد؛ فرع شیرازی، سید حیدر، ص109</ref>.

رویکرد [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] در شرح، بدین صورت است که در اکثر موارد، به ذکر تمام متن «[[التكملة|التکملة]]» به‌صورت کامل پایبند بوده و هیچ بخش یا قسمتی از آن را از قلم نینداخته است. می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب را در امور زیر، خلاصه نمود:
# اقوال و نظریات ابوعلی تحت عنوان «قال صاحب الکتاب» مطرح شده و توضیحات و شرح جرجانی، تحت عنوان «قال المفسر»؛
# در اکثر موارد، ابواب به‌صورت کامل ذکر شده و سپس، شرح و توضیح آن آمده است، مانند باب التقاء ساکنین، باب همزه وصل، باب وقف بر اسم معتل و...؛
# در برخی موارد، یک باب به چندین بخش تقسیم و سپس برای هر بخش، شرح و توضیحی ارائه شده است؛ مانند باب حکم اجتماع دو حرف ساکن هنگام تلاقی آنها، باب دو حرف ساکن وقتی در یک کلمه به هم می‌رسند و باب اضافه‌کردن همزه وصل به اسامی؛
# گاهی در خلال توضیح مطالب، عباراتی از «التکملة» ذکر شده و گاهی این مطلب در متن بیان گردیده و گاهی به طور غیرمستقیم، به آن اشاره شده و در پی آن، چنین گفته شده است: «یعنی...»<ref>مقدمه محقق،،ص54-55</ref>.

از ویژگی‌های سبک نگارشی شارح می‌توان به‌صراحت بیان، شیوایی تعبیر، زیبایی تدوین و گرایش به‌وضوح و پرهیز از پیچیدگی و ابهام اشاره نمود. خواننده با مطالعه این کتاب، نکات ارزشمندی را در می‌یابد که از جمله آنها، می‌توان به امور زیر اشاره نمود:
# گاهی شرح برخی از مطالب، به اطناب کشیده شده است، بااین‌حال، در مواردی نیز طریقه ایجاز پیش گرفته شده و تمامی متن، پوشش داده نشده، بلکه تنها قسمتی شرح شده است که شایسته توضیح تشخیص‌داده‌شده است.
# وجود استطراد در برخی موارد، بدین صورت که گاهی شارح از موضوع اصلی منحرف شده و به‌تفصیل در موضوعات دیگر، پرداخته است، مانند آنچه در موضوع مخارج حروف و صفات آن، پدیدآمده است.
# بررسی احتمالات عقلانی و فرض اشکالات و سپس پاسخ به آنها<ref>همان، ص55-56</ref>.