نمایش مبدأ برای المقتصد في شرح الايضاح

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR17748J1.jpg
| عنوان =المقتصد في شرح الايضاح
| عنوان‌های دیگر =کتاب المقتصد في شرح الايضاح

الايضاح. شرح
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان]] (نویسنده)

[[فارسی، حسن بن احمد]] (نویسنده)

[[مرجان، کاظم بحر]] (مصحح)
|زبان 
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏‎‏/‎‏ج‎‏4‎‏م‎‏7 / 6101 ‏PJ‎‏
| موضوع = زبان عربی - صرف و نحو

زبان عربی - شواهد شعری

|ناشر 
| ناشر = دار الرشيد للنشر
| مکان نشر =عراق - بغداد
| سال نشر = 1982م.

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17748AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ یکم
| شابک =
| تعداد جلد =2
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =01137-01266-10768
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''المقتصد في شرح الإيضاح'''، عنوان کتابی است در ادبیات عرب (علم صرف و نحو و بیان شواهد شعری عربی) از [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقاهر بن عبدالرحمان جرجانی]] (متوفی 471 یا 474). این کتاب به زبان عربی نگاشته شده و با تصحیح و تحقیق [[مرجان، کاظم بحر| کاظم بحر مرجان]] در دو جلد به چاپ رسیده است.

[[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]]، کتابی را در شرح کتاب الایضاح [[فارسی، حسن بن احمد|حسن بن احمد فارسی]] با عنوان «المغنی» در 30 جلد نگاشت و سپس این اثر را در کتابی با نام «المقتصد» خلاصه کرد<ref>ر.ک: جمعی از نویسندگان، ج1، ص1612</ref>، که کتاب حاضر همان کتاب است.

برخی المقتصد را شرحی مستقل بر الایضاح دانسته و آن را تلخیص المغنی نمی‌شمارند. نام این کتاب را المُقْتَضَب نیز آورده‌اند. نظر برخی دیگر نیز بر این است که [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]]، سه شرح را به این ترتیب بر کتاب ابوعلی نوشته: الایجاز (موجز)، المغنی (مفصل)، المقتصد (متوسط)<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص22</ref>.

درهرحال المقتصد، تلخیصی‌ است‌ که‌ [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی‌]] از کتاب‌ پیشین‌ خود، المغنی، انجام‌ داد. [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی‌]] در این‌ کتاب‌ از استاد خود، ابوالحسین‌ فارسی‌، مطالب‌ بسیاری‌ نقل‌ کرده‌ است‌.
محققِ کتاب‌، سال‌ تألیف‌ آن‌ را 452 دانسته‌ است‌. ابن‌ قاضی‌ شهبه‌ نیز نام‌ آن‌ را الاقتصاد آورده‌ است‌.
برخی‌ ویژگی‌های‌ این‌ کتاب‌ عبارت‌ است‌ از: استشهاد به‌ آیات‌ قرآن‌، استشهاد فراوان‌ به‌ اشعار عربی‌، استدلال‌ به‌ گفته‌های‌ [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه‌]] در کتاب‌، توجه‌ به‌ اختلاف‌ قرائت‌های‌ آیات‌ قرآن‌ و تأثیر آن‌ در مسائل‌ نحوی‌، آوردن‌ مطالب‌ تاریخی‌ در ضمن‌ مباحث‌ کتاب‌، تحلیل‌ نحوی‌ احادیث‌، استفاده‌ از مَثَل‌ها، به‌‌کارگیری‌ برخی‌ اصطلاحات‌، مانند ضمیر «امر» به‌جای‌ ضمیر «شأن‌» و «قِصه‌» و...<ref>ر.ک: قربانی، باقر، ج10، ص173</ref>.