نمایش مبدأ برای المصباح في المعاني و البيان و البديع

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR33182J1.jpg
| عنوان = المصباح في المعاني و البيان و البديع
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن مالک، محمد بن محمد]] (نويسنده)
[[هنداوی، عبدالحمید]] (محقق و مصحح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏6 2028 ‏PJA‎‏ 
| موضوع =زبان عربی - بدیع - زبان عربی - معانی و بیان - قرآن - مسایل ادبی - بدیع - قرآن - مسایل ادبی - معانی و بیان
|ناشر 
| ناشر = دار الکتب العلمية
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1422ق - 2001م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33182AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 33182
| کتابخوان همراه نور = 33182
| کد پدیدآور = 7900
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر| المصباح (ابهام‌زدایی)}}
'''المصباح فی المعانی و البیان و البدیع'''، اثر [[ابن مالک، محمد بن محمد|ابوعبدالله بدرالدین بن مالک دمشقی]]، معروف به [[ابن مالک، محمد بن محمد|ابن ناظم]]، تلخیص کتاب معروف «[[مفتاح العلوم]]»، اثر [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|ابویعقوب یوسف بن محمد سکاکی]] (متوفی 626ق) می‌باشد که در نیمه دوم قرن هفتم، خلاصه شده است.

[[مفتاح العلوم]]، کتابی دانشنامه مانند می‌باشد که در آن خلاصه‌ای از علوم ادبی زمان نویسنده، شرح داده شده است که شامل صرف، تجوید، اشتقاق (صغیر و کبیر و اکبر)، نحو، معانی، بیان، بدیع (که آن را وجوه تحسین کلام نامیده است)، حد (یعنی تعریف منطقی مفاهیم)، استدلال، عروض، قافیه، نقد شعر و سرانجام مبحثی درباره اعجاز قرآن و رد مطاعن مخالفان می‌باشد<ref>ذاکری، مصطفی، ص97</ref>.

پس از [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]]، بسیاری از علما به اختصار، تلخیص و یا شرح شواهد و رفع مبهمات اصطلاحات بلاغی کتاب وی پرداختند که از آن جمله می‌توان، به اثر حاضر اشاره نمود که البته به غیر از شرح شواهد و توضیح آرای علمای قبل از خود، مطالب جدیدی ارائه ننموده است<ref>پریز، عبدالقادر، ص86</ref>.

از جمله مطالبی که در این تلخیص ذکر گردیده، عبارت است از: مباحث علم معانی و بیان همچون احوال اسناد خبری؛ احوال مسند الیه؛ احوال مسند؛ احوال انتظام جمل؛ فصل و وصل؛ ایجاز و اطناب؛ احوال طلب؛ باب قصر؛ فصاحت لفظی؛ فصاحیت معنوی و فصاحت مختص به تحسین کلام و تزیین آن.

تحقیق کتاب، توسط، [[هنداوی، عبدالحمید|عبدالحمید هنداوی]] صورت گرفته که از جمله اقدامات آن، عبارتند از:
# تخریج تمامی شواهد قرآنی کتاب.
# تخریج تمامی شواهد حدیثی از کتب حدیثی مشهور.
# تخریج تمامی شواهد شعری از مصادر اصلی، کتب بلاغی، معاجم و...، به غیر از موارد اندکی که محقق به مصدر آن، دسترسی نداشته است.
# تخریج امثال و اقوال از مصادر اصلی آن.
# شریح الفاظی که معانی دشواری داشته‌اند.
# ارائه زندگی‌نامه مختصری از اعلام مذکور در کتاب.
# ذکر تعلیقات و حواشی علمی بر اهم مسائل و قضایای کتاب.
# افزودن فهارس علمی برای تمامی شواهد و موضوعات کتاب و...<ref>مقدمه محقق، ص3</ref>.