نمایش مبدأ برای المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR01335J1.jpg
| عنوان =المحجة البیضاء في تهذیب الإحیاء
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی]] (نویسنده)

[[غفاری، علی‌‎اکبر]] (مصحح)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏247‎‏/‎‏65‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏9‎‏م‎‏3
| موضوع =
اخلاق اسلامی

اخلاق شیعه

تصوف

عرفان
| ناشر = 
جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي
| مکان نشر =قم - ایران
| سال نشر = 1417 ق 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01335AUTOMATIONCODE
| چاپ =4
| تعداد جلد =8
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01335
| کتابخوان همراه نور =01335
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''المحجة البيضاء في تهذيب الإحياء'''، نوشته مرحوم [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض کاشانى]] (رض)، بهترين و کامل‌ترين تلخيص و تهذيب کتاب «[[إحياء علوم الدين|إحياء علوم‌ الدين]]»، اثر [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]] است که بر اساس مبانى و اعتقادات «شيعه» به رشته تحرير درآمده است.
شناخت ارزش و اهميت اين کتاب، منوط به اطلاع از مضمون و محتوا و هم‌چنين نقش«[[إحياء علوم الدين]]» در تفکر اسلامى مى‌باشد.

به يقين، در ميان مجموعه‌هایى که کليت فرهنگ و معارف اسلامى را دست‌مايه تأليف خود قرار داده‌اند، کمتر کتابى همچون «احياء» توانسته است توجه همگان را به خود جلب نمايد.

بيان روان، آسان و سليس غزالى در اين کتاب، «احياء» را از کتاب‌هاى هم‌رديف خود، همچون «فتوحات» [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] متمايز ساخته است. همين ويژگى، موجب شده است که «احياء» در ميان عموم مردم نيز مورد توجه قرار گيرد و جدا از درس و بحث مدرسه‌اى نيز خوانده شود.

قطعا کتابى با اين گستره مخاطب، لازم است که به مطالب درست و صواب اشاره نمايد و از افکار و انديشه‌هاى نادرست و يا حداقل غير اجماعى ميان مسلمانان پرهيز کند.

[[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|محدث کاشانى]]، با علم و اطلاع از مرتبت و اهميت «احياء»، به بهترين شکل ممکن با مطالب آن برخورد کرده است و در مجموعه‌اى به وزان اصل کتاب به تلخيص و تهذيب آن پرداخته است.

مؤلف، با توجه به قدرت و تسلطش بر علم اخلاق، فقه و حديث، به‌خوبى از عهده اين کار برآمده است. مرحوم فيض، دريافته است که «احياء» از جهات متعدد زير محتاج پيرايش و ابهام‌زدايى است:

#اشتمال بر قصص و روايات عجيب و خرافى که اهل تصوف در نقل و ذکر آنها بى‌پروا هستند؛
#ابتنا بر فقه و مذاق اهل سنت؛
#بى‌مبالاتى در نقل اخبار و احاديث مجهول و يا ضعيف.

اينها از مهم‌ترين مشکلات علمى کتاب به شمار مى‌آيند، همين مشکلات باعث شده است که قاطبه «اماميه» از اين کتاب پرهيز نمايند و محدث کاشانى، با اين تهذيب و تلخيص، سعى در از ميان بردن اين بينونت و جدايى، نموده است.

محدث کاشانى، خود، در اين باره مى‌فرمايد:

«...و کان کثير من مطالبه، خصوصا ما في فنّ العبادات منها مبتنيا علي أصول عامّية فاسدة و مبتدعات لأهل الأهواء کاسدة و کان أکثر الأخبار المرويّة فيه مسندة عن المشهورين بالکذب و الافتراء على اللّه و رسوله(ص) ممّن لا وثوق بأقوالهم مع وجود ما يطابق العقل منها و الدّين في أحاديثنا المرويّة عن أهل العصمة و الطهارة و أهل بيت الوحي و السفارة(ص) ببيان أحسن و طريق أتقن و کان فيه من الحکايات العجيبة و القصص الغريبة المرويّة عن الصوفيّة ما لا يتلقّاه أکثر العقلاء بالقبول لبعدها عن ظواهر العقول مع قلّة فائدتها و نزارة عائدتها إلى غير ذلک من الأمور الّتي کان يشمئز عنها قلوب أهل الحقّ من الفرقة الناجية الإماميّة و ينبو بسببها عن مطالعته و الانتفاع به طباع أکثرهم.

فرأيت أن أهذّبه تهذيبا يزيل عنه ما فيه من الوصمة و العيب، و أبنیمطالبه کلّها علي أصول أصيلة محکمة لا يتطرّق إليها شکّ و لا ريب، و أضيف إليها في بعض الأبواب ما ورد عن أهل‌البيت(ع) و شيعتهم في ذلک الباب من الأسرار و الحکم المختصّة بهم(ع).

و أختصر بعض مباحثه بنظم فرائده و حذف زوائده لکي يزيد فيه رغبة متناولیه و أفصّل أبوابه الطويلة بفصول قصيرة لئلا يملّ متعاطيه من دون تصرّف في ترتيب أبوابه و فصوله بتأخير ما قدّم أو تقديم ما أخّر و لا في تقرير ألفاظه و عباراته مهما تيسّر؛ لأنها کانت في غاية الجودة و الإحکام و نهایة المتانة و الإبرام...».

با همه دخل و تصرف‌هاى فيض، اساس کتاب «احياء» در «المحجة» باقى است؛ به‌گونه‌اى که تقريبا سه ربع، کاملا حفظ شده است. تنها حذف و تغييرى که فيض در کتاب‌هاى چهل‌گانه «احيا» داده است، نشاندن کتاب «آداب الشيعة و أخلاق الإمامة» به جای «آداب السماع و الوجد» است؛ آن هم به اين دليل که «السماع و الوجد، ليس من مذهب أهل‌البيت(ع)».