نمایش مبدأ برای المتفق و المفترق

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR71433J1.jpg
| عنوان = المتفق و المفترق
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[خطیب بغدادی، احمد بن علی]] (نويسنده)
[[حامدی، محمد صادق آیدن]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /خ6م2 114/8 BP 
| موضوع =حدیث - علم الرجال - متفق و مفترق
|ناشر 
| ناشر =  فرزان روز
| مکان نشر = سوریه - دمشق
| سال نشر = 13سده - 1417ق - 1997م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE71433AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 3
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 71433
| کتابخوان همراه نور = 71433
| کد پدیدآور = 2167
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''المتفق و المفترق'''،  تألیف [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|احمد بن علی خطیب بغدادی]] (متوفی 463ق) در علوم حدیث، اولین تألیف در شناسایی رجال و توضیح اسامی که به لحاظ خط و لفظ مشترک اما به لحاظ شخص  مختلف که با مقدمه و تحقیق [[حامدی، محمد صادق آیدن|محمدصادق آیدن حامدی]] به طبع رسیده است.

مشتمل بر مقدمه، دو بخش و خاتمه است.
*در بخش اول، ابتدا شرح حال خطیب بغدادی و زندگانی و آثار او بررسی شده است. سپس موضوع المتفق و المفترق و فواید آن و آثار علما درباره آن مورد بحث قرار گرفته است. در آخر نیز کتاب المتفق و المفترق معرفی و مهم‌ترین ویژگی‌های آن مطرح شده است.
*در بخش دوم، شیوه تحقیق و نص تحقیق شده «المتفق و المفترق» ارائه شده است.

علم متفق و مفترق از مهم‌ترین انواع علوم حدیث است و خطیب نیز خودش در مقدمه کتابش اهمیت این موضوع را تبیین کرده است. ابن صلاح نیز در کتابش علوم الحدیث می‌نویسد: «نوع پنجاه و چهارم: شناخت متفق و مفترق از اسماء و انساب و مانند آن است که بسیاری از بزرگان به سبب آن لغزیده‌اند. و البته مشترکات در تمام علوم در مظان اشتباه هستند. خطیب در این رابطه کتابی با نام «المتفق و المفترق» دارد».<ref>ر.ک: مقدمه، ص9</ref>‏ اصطلاح «المتفق و المفترق» در علم رجال بدین معناست که اسامی روات و پدران و اجدادشان، خطاً و لفظاً یکی باشد و اما اشخاص آنها مختلف باشد.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص51</ref>‏

اهمیت این کتاب بدین‌جهت است که در این موضوع، آثار دیگری به محمد بن نجار بغدادی و [[ابوبکر جوزقی]] نسبت داده شده اما غیر از کتاب [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]] کتاب دیگر به دست ما نرسیده و این اولین کتابی است که در این موضوع تألیف شده است.<ref>ر.ک: همان، ص56-57</ref>

[[خطیب بغدادی، احمد بن علی|ابن خطیب]] در ترتیب اسامی با توجه به حرف اول اسم به ترتیب حروف الفبا با باب همزه آغاز و به باب یاء ‏ختم کرده است. پس از اسامی، باب کنیه را آورده و البته در این باب تعداد اندکی از تراجم ذکر کرده و بیش از پنج ورق از کتاب را دربر نگرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص59-60</ref>