نمایش مبدأ برای الفوائد و القواعد

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR33066J1.jpg
| عنوان = الفوائد و القواعد
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ثمانيني، عمر بن ثابت]] (نويسنده)
[[کحله، عبدالوهاب محمود]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = /ث8ف9 6151 PJ 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = مؤسسة الرسالة
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1422ق - 2002م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33066AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 33066
| کتابخوان همراه نور = 33066
| کد پدیدآور = 20805
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''الفوائد و القواعد'''، نوشته [[ثمانيني، عمر بن ثابت|عمر بن ثابت ثمانینی]] (متوفای 443ق)، ادیب و نحوی است. این اثر در موضوع ادبیات (نحو) به نگارش درآمده و توسط [[کحله، عبدالوهاب محمود|عبدالوهاب محمود کحله]] تحقیق شده است.

این کتاب از آثار ارزشمند ادبی در نیمه اول قرن پنجم هجری است. بسیاری از نویسندگان بعدی از آن بهره گرفته و برخی از آنان به نام آن شاره کرده‌اند. گویا [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] (متوفای 643ق) از این اثر در شرح کتاب «[[المفصل في صنعة الإعراب|المفصل]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]] (متوفای 538ق) بهره برده، اما نامی از آن به میان نیاورده است. بااین‌وجود نویسندگانی مانند [[قرافی، احمد بن ادریس|قرافی]] (متوفای 684ق) و [[زرکشی، محمد بن عبدالله|زرکشی]] (متوفای 794ق) در آثارشان از آن نام برده‌اند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، صفحه ج و صفحه ک – کا</ref>. احتمال داده شده است این کتاب با کتاب دیگر نویسنده یعنی شرح «[[اللمع في العربية|اللمع]]» نوشته [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] یکی باشد<ref>رک: همان، صفحه ط و صفحه یج</ref>.

کاربرد برخی اصطلاحات توسط نویسنده به‌اضافه ذکر آرای نحوی و رد آرای مخالف مکتب بصره، نشان از پیروی وی از این مکتب نحوی دارد؛ بااین‌وجود تمایل او به مکتب بصره مانع از آن نشده تا در مواردی علاوه بر مخالفت با آرای بصریان، آرای ویژه خود را مطرح نماید<ref>ر.ک: همان، صفحه ز - ح</ref>. نویسنده هیچ اشاره‌ای به مصادری که از آنها در تدوین اثر بهره برده، نکرده است و تنها در مواردی به نام صاحبان آراء اشاره کرده است. وی برخلاف روش‌ نوشته‌های پیش از خود، روشی آموزشی را در این کتاب مد نظر قرار داده است<ref>ر.ک: همان، صفحه که</ref>.

نویسنده در این کتاب، متعرض تمام ابواب نحو شده است. وی نخست به تعریف کلمه پرداخته، سپس اقسام کلام، اعراب و بنا و احکام مرفوعات، منصوبات، مجررورات و توابع را ذکر کرده است. در ادامه به مسائلی که ارتباطی با صرف دارند، همچون: جمع مکسر، تصغیر و نسب، همزه قطع و وصل اشاره کرده و در پایان به بحث از موضوع اماله پرداخته است<ref>ر.ک: همان، صفحه کد - ‌که</ref>.

محقق در پاورقی به ذکر آدرس آیات وارد‌شده در متن، ارجاع شواهد شعری به مصادر، به‌اضافه توضیح و بیان برخی از عبارات و مطالب دشوار پرداخته است<ref>ر.ک: همان، صفحه یه - ‌یز</ref>.