نمایش مبدأ برای الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR54567J1.jpg
| عنوان = الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية (متنی فارسی از سده هفتم هجری)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[سلماسی، حسن بن ابراهیم]] (نويسنده)
[[نورانی نژاد، حمیده]] (مصحح)
[[کریمی زنجانی‌اصل، محمد]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره = /س۸ر۵ 177 Q 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ** دانشگاه تهران
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1383ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE54567AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 964-7874-37-5
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 54567
| کتابخوان همراه نور = 54567
| کد پدیدآور = 42740
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية'''، اثر [[سلماسی، حسن بن ابراهیم|ابوعلی حسن سلماسی]] (زنده تا 624ق)، متنی است فارسی از سده هفتم هجری که با مقدمه و تصحیح [[نورانی نژاد، حمیده|حمیده نورانی‌نژاد]] و [[کریمی زنجانی‌اصل، محمد|محمد کریمی زنجانی اصل]]، منتشر شده است.

[[سلماسی، حسن بن ابراهیم|سلماسی]] در این رساله، از قاعده «اشرفیت» بهره جسته و آن را به‌خوبی و کارآموزده، به‌کار بسته است. به‌رغم لحن متشرعانه و توجهش به «نقل»، همه جا از «عقل» بهره گرفته و آیات فراوانی را در دفاع از عقل، شاهد آورده و شرف آدمی را به «علم» می‌داند و بر سنت فارابی و حتی اسماعیلیانی همچون [[ابویعقوب سجستانی، اسحاق بن احمد|ابویعقوب سجستانی]]، لذت نفس را در معقولات بازمی‌جوید. او در پی نشان دادن بهترین علوم، که در نظرش، همان علم آخرت است و به نسبت علوم با سعادت دیدار حق تعالی، به دو گونه رده‌بندی قائل شده است.

در گونه نخست، از علم مفید در دنیا و آخرت و مصداق آن، یعنی علم احکام شرع، آغاز کرده و آنگاه به‌ترتیب از این علوم و مصداق‌هایشان سخن گفته است: «علمی که آلت است برای تحصیل علم نافع» (علم نحو و لغت)، «علمی که معین است بر تحصیل علم نافع» (علم طب)، «علمی که مضر است بر بعضی از مردمان» (علم کلام و الهیات)، «علمی که مضر است بر همه مردم» (علم نجوم، سحر و طلسمات که اولی بر صاحبش مضر است و دومی بر دیگری)، «علمی که نه مفید است نه مضر» (علم اشعار و انساب)، «علمی که خاص دنیاست» (علم معاملات و سیاست و طب و حساب)، «علمی که خاص آخرت است» (علم مکاشفه یا علم باطن و علم معامله یا علم احوال دل که پسندیده دارد همچون صبر و خوف و ناپسندیده همچون ترس و حسد)<ref>ر.ک: مقدمه، ص77-78</ref>.

ابوعلی در دومین گونه رده‌بندی ارائه‌کرده‌اش، علوم را تقسیم می‌کند به:
# آنچه به مصالح بدن در دنیا تعلق دارد، یعنی علم طب و علم فقه؛
# آنچه به مصالح نفس و تصفیه باطن تعلق دارد، یعنی علم تهذیب اخلاق؛
# آنچه موجب نجات و سعادت ابدی است، یعنی علم به ذات و صفات حق - جل ذكره - و علم به ملائکه و حکمت آفرینش دنیا و آخرت و دانستن روح و جنت و دوزخ و اسرار کلام الله و آنچه بدان ماند<ref>ر.ک: همان، ص78</ref>.