نمایش مبدأ برای الديباج (معمر بن مثنی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR51047J1.jpg
| عنوان = الديباج(ابوعبیده، معمر بن مثنی)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابوعبیده، معمر بن مثنی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  PJA۳۳۹۶/د۹ ۱۳۷۰
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = [بی نا]
| مکان نشر = [بی جا] - [بی جا]
| سال نشر = 13سده
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE51047AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 51047
| کتابخوان همراه نور = 51047
| کد پدیدآور = 2829
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''كتاب الديباج'''، نوشته [[ابوعبیده، معمر بن مثنی|ابوعبیده معمر بن مثنی]] (210-114ق)، راوی و لغت‌شناس بزرگ اوایل عصر عباسی است. الديباج، نخستین اثری است که درباره برجسته‌ترین شاعران، سوارکاران دلاور، بخشندگان و وفاداران قبایل عرب در جاهلیت و اسلام نوشته شده است.

[[ابوعبیده، معمر بن مثنی|ابوعبیده]] در تدوین این رساله، با عنایت به روش معمول در عکاظ، 3 تن از مشهورترین افراد هر گروه را برگزیده و اخبار و روایات مربوط به آنان را گردآوری کرده است. این اثر مورد توجه بسیار نویسندگان کهن بوده و از نخستین کتاب‌هایی است که در اندلس شهرت یافته است. [[ابوعبیده، معمر بن مثنی|ابوعبیده]] کتاب دیگری نیز به نام «الديباجة» نوشته بوده است. برخی به‌اشتباه این دو اثر را یکی پنداشته‌اند، حال آنکه الديباجة مانند «الخيل» اثر دیگری درباره اسب بوده است. الديباج به کوشش عبدالله بن سلیمان جربوع و عبدالرحمن بن سلیمان عثیمین در قاهره به چاپ رسیده است. ‏[[ابوعبیده، معمر بن مثنی|ابوعبیده]] را باید به‌حق از پیش‌گامان نهضت گردآورى تدوین اشعار و اخبار عرب دانست که از نیمه دوم سده دوم هجری آغاز شد و تا اواخر سده سوم هجری در شهرهاى بصره، کوفه و بغداد ادامه داشت. با ظهور او و اصمعى که هر دو از شاگردان ابوعمرو بن علا و از استادان مکتب بصره بودند، روایت شعر و اخبار و نوادر عرب به دوران تازه‌اى گام نهاد<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج5، ص716</ref>.

برخی از عنوان‌هایی که [[ابوعبیده، معمر بن مثنی|ابوعبیده]] در «دیباج» در ویژگی‌های کسان و قبایل جاهلی و دوره اسلامی فهرست کرده است، عبارتند از: شاعرترین‌‎ها (امرؤالقیس، نابغه و زهیر)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص3</ref>؛ نخستین رجزخوان‌ها (نمونه آن این رجز است: إنّي أنا الأغلبُ أضحی قد نشر)<ref>ر.ک: همان، ص13-14</ref>؛ اسب‌سواران جنگجو (مانند درید بن صمه جشمی)<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>؛ دست‌و‌دل‌بازترین‌ها (مانند حاتم طایی)<ref>ر.ک: همان، ص23</ref>؛ یغماگران (مانند منتشر بن وهب باهلی)<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>؛ وفادارترین‌ها (مانند سموئل بن عادیا)<ref>ر.ک: همان، ص46</ref> و....

نویسنده، «جنگ‌های طولانی عرب در جاهلیت» را چنین برشمرده است:
# جنگ اوس و خزرج که تا زمان بعثت پیامبر(ص) ادامه داشت و با اسلام آوردن آنها به صلح انجامید؛
# جنگ بکر و تغلب که چهل سال طول کشید؛
# جنگ عبس و ذبیان که حدود چهل سال ادامه داشت<ref>ر.ک: همان، ص77-78</ref>.