نمایش مبدأ برای الحروف و الأدوات

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR25406J1.jpg
| عنوان = الحروف و الأدوات
| عنوان‌های دیگر = کتاب الحروف و الأدوات 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[خلیل بن احمد]] (نويسنده)
[[حمودی، هادی حسن]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = /‎‏ف‎‏8‎‏ح‎‏4‎‏ 6151 PJ 
| موضوع =زبان عربی - نحو
|ناشر 
| ناشر = سلطنة عمان. وزارة التراث و الثقافة. المنتدی الادبی
| مکان نشر = عمان - مسقط
| سال نشر = 1428ق - 2007م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25406AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 25406
| کتابخوان همراه نور = 25406
| کد پدیدآور = 252
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''كتاب الحروف و الأدوات'''، اثری است که در آن آرای نحوی [[خلیل بن احمد|خلیل بن احمد فراهیدی]] (100-175ق) دانشمند ادبیات عرب، در باب حروف گردآوری شده است. [[حمودی، هادی حسن|هادی حسن حمّودی]]، این کتاب نحوی را از میان آثاری که دانش خلیل را نمایش می‌دهد، به‌ترتیب مباحث «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] تدوین و تنظیم نموده است.

[[حمودی، هادی حسن|حمودی]] انگیزه‌اش را برای تدوین این کتاب، چنین توضیح می‌دهد: پیشتازی [[خلیل بن احمد|خلیل]] از دیگران در پژوهش زبان عربی و احاطه چشمگیر او بر علم لغت، نحو و عروض بر همگان آشکار است. هرچند در میان آثار او، کتابی مانند «[[العين]]» هست، اثر شاخص و جداگانه دیگری که دانش او را در علم نحو گرد آورده باشد، دیده نمی‌شود! خوشبختانه، آثاری را می‌توان یافت که از طریق آنها دیدگاه‌های نحوی و تحلیل‌های [[خلیل بن احمد|خلیل]] از گزاره‌های عربی به دست آید و می‌توان این کار را با کمک شیوه‌ای که میان علم لغت و نحو را با ذوق ظریف فهم «کلام عرب» پیوند می‌دهد، انجام داد. [[حمودی، هادی حسن|حمودی]] برای انجام این کار، آشکارا از «كتاب النحو» که منسوب به [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] است، نام می‌برد؛ چراکه [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] خودش به‌روشنی اعتراف می‌کند که مطالب «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» را از دانش استادش «خلیل» برگرفته است. این، نکته‌ای است که پیشینیان نیز واقعیت و درستی‌اش را تأیید نموده‌اند، اما متأسفانه، باور عموم این است که «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] است و از [[خلیل بن احمد|خلیل]] نیست. انگار، آنان این گفته [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] را که «این کتاب از دانش [[خلیل بن احمد|خلیل]] برگرفته شده است»، نمی‌شنوند! [[حمودی، هادی حسن|حمودی]] در مقدمه همین کتاب، بحث مناقشه‌انگیزی را با عنوان «[[خلیل بن احمد]] و [[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|کتاب سیبویه]]» ارائه داده است.

[[حمودی، هادی حسن|حمودی]] ادعایش را با تدوین این کتاب اثبات کرده است؛ بدین‌گونه که او برای تهیه این اثر به کتاب سیبویه و کتاب‌های نحوی و لغوی که از خلیل نقل قول کرده‌اند، روی آورده است و از میان آنها، آنچه را که به دانسته‌های خلیل در علم نحو ربط داشته است، استخراج و گردآوری نموده و نام آن را «كتاب النحو» نهاده است. سپس بر آن شده است تا از مجموعه آن، مباحثی را که ویژه «حروف» است، برگزیده و در این نوشتار با نام «كتاب الحروف و الأدوات» به میراث فرهنگی عرب تقدیم کند. [[حمودی، هادی حسن|حمودی]]، مطالب این کتاب را با ترتیبی که در متن [[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|کتاب سیبویه]] دیده می‌شود، هماهنگ نموده است تا خواننده بتواند به تقارن آسان‌ترِ مطالب هر دو کتاب دست یابد.

[[حمودی، هادی حسن|حمودی]] منابعی را که از آن‌ها نص کتاب فراهم آمده است و آنچه را که نیاز به واکاوی سندی داشته، در بخش پایانی کتاب با عنوان «حواشي الخليل بن أحمد و [[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|كتاب سيبويه]]» آورده است تا خواننده هنگام بهره ‌بردن از متن اصلی، خود را به آن‌ها مشغول نکند و بیشتر از زیبایی‌ها و جِلوه‌های کلام [[خلیل بن احمد|خلیل]] بهره‌مند شود<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص8-7</ref>. [[حمودی، هادی حسن|حمودی]] شرح حالی نیز از زندگی و آثار خلیل ارائه نموده است<ref>ر.ک: همان، ص23-12</ref>‏.