نمایش مبدأ برای الحجة على أهل المدينة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR66406J1.jpg
| عنوان = الحجة على أهل المدينة
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[شیبانی، محمد بن حسن]] (نويسنده)
[[گیلانی‌ قا‌دری، مهدی حسن‌]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ش۹ک۲ 171/2 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = عالم الکتب
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 13ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE66406AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 4
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 66406
| کتابخوان همراه نور = 66406
| کد پدیدآور = 335
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''كتاب الحجة علی أهل المدينة'''، اثر [[شیبانی، محمد بن حسن|ابوعبدالله محمد بن حسن شیبانی]] (متوفی 189ق)، کتابی است که مؤلف در آن، به اختلاف آرای فقهی [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] با فقهای مدینه، به‌ویژه [[مالک بن انس]] اشاره کرده و با استناد به ادله نقلی و عقلی، آرای استادش را بر آرای اهل مدینه ترجیح داده است. این کتاب با تصحیح و تعلیقات [[گیلانی‌ قا‌دری، مهدی حسن‌|سید مهدی حسن گیلانی قادری]]، منتشر شده است.

وجود افتراق نظر بین دو مکتب عمده در حجاز و اهل رأی در عراق باعث شد رهبران مکتب عراق برای تبیین مواقف فقهی و اصولی خویش به مدینه سفر نموده و ضمن شرکت در حلقه درس اهل حدیث در مدینه منوره، به دفاع از موقف خود بپردازند و سپس به تألیف کتاب در این مورد دست بزنند. اثر حاضر، از جمله اولین این کتاب‌هاست که با رویکرد علم خلاف، توسط یکی از دو شاگرد [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] نوشته شد که بیشتر ردی بر مواقف اهل حدیث و به شکل مشخص، امام [[مالک بن انس]] بود<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>.

آنچه نشان‌دهنده اهمیت و ارزش ویژه کتاب می‌باشد، این است که با نوشتن آن، به‌تدریج باب ردیه‌نویسی و تبیین اختلافات بین علما رایج شد و پژوهشگران از این دوره به‌عنوان دوره پیدایش و شکل‌گیری علم الخلاف تعبیر می‌نمایند. پس از این زمان، تدوین کتب خلافی و عصر رشد و توسعه این علم فرارسید و متون گران‌بهایی به ذخایر فقهی و منابع اصولی مسلمانان، افزوده شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

مطالب کتاب، در چهار جلد سامان‌دهی شده و مباحث آن، موضوعاتی همچون طهارت، صلات، صوم، زکات، مناسک، بیع، مضاربه، وقف، شفعه، نکاح، طلاق، مساقات، مزارعه، فرایض، دیات و قصاص را شامل شده است.

روش مؤلف در نگارش مطالب، بدین صورت است که ابتدا، قول شیخ خود را با عبارت: «قال أبوحنيفة» آورده و سپس با عبارت: «و قال أهل المدينة»، به ذکر قول علمای اهل مدینه پرداخته و پس از آن، برای قول امام خویش، [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه،]] احتجاج نموده و اقامه دلیل کرده و آن را، تأیید نموده است و در برخی موارد نیز، به ذکر قول [[مالک بن انس|امام مالک]] در میان اقوال اهل مدینه پرداخته است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص2</ref>.