نمایش مبدأ برای الحاشية علی الشفاء (کتاب طبیعیات)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR13809J1.jpg
| عنوان =الحاشية علی الشفاء
| عنوان‌های دیگر =شفا. برگزيده. طبیعیات. شرح 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین]](نویسنده)
[[ابن سینا، حسین بن عبدالله]] (نویسنده)
[[استادی، رضا]] (محقق)
|-
| data-type="language" |عربي
|کد کنگره 
| کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏501‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏7‎‏ح‎‏2 
| موضوع =
ابن سينا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. الشفا - نقد و تفسير 
علوم طبیعی - متون قديمی تا قرن 14 
فلسفه‌اسلامی - متون قديمی تا قرن 14 
فيزيک - متون قديمی تا قرن 14 
|ناشر 
| ناشر = 
کنگره آقا حسین خوانساري 
| مکان نشر = ایران - قم
| سال نشر = |مجلد1: 1378ش , 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE13809AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13809
| کتابخوان همراه نور =13809
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر| الشفاء (ابهام‌زدایی)}}
'''الحاشية علی الشفاء''' از جمله حواشی کتاب [[الشفاء|شفاء]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]] به قلم [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال‌الدین خوانساری]] است. این حاشیه بر بخشی از فن اول کتاب طبیعیات به زبان عربی نوشته شده است. [[استادی، رضا|رضا استادی]] این اثر را مورد تحقیق قرار داده و بر آن به زبان فارسی مقدمه‌ای نوشته است.

مهم‏ترین و یا از مهم‏ترین آثار [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]] کتاب شفاء شامل چهار بخش: منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات است. هریک از بخش‏هاى چهارگانه شفا شامل چند فن و هر فن داراى یک یا چند مقاله و هر مقاله فصل‏هایى دارد.

بخش طبیعیات داراى هشت فن است. هر یک از فن‌ها مشتمل بر یک یا چند مقاله است: فن اول چهار مقاله‏؛ فن دوم یک مقاله‏، فن سوم یک مقاله‏ و..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34927/1/8 ر.ک: مقدمه محقق، ص9-8]</ref>. ‎

بر کتاب شفا، حواشی و شروح متعددی نوشته شده که محقق کتاب به نقل از الذریعه آقابزرگ طهرانی به اسامی بیست مورد از آن‌ها اشاره کرده است. حاشیه آقا جمال خوانسارى بر طبیعیات شفا حاشیه‌‏اى است بر بخشی از فن اول که عبارت است از مقاله اول و دوم و یک فصل از مقاله سوّم.

محقق در ادامه به سابقه نشر این اثر اشاره کرده می‌نویسد: «این حاشیه به‌‏طور ناقص در هامش طبیعیات شفا چاپ سنگى از صفحه 1 تا 82 چاپ شده بود و لازم بود به‏‌طور کامل چاپ شده و در اختیار محققان قرار گیرد». در تصحیح این حاشیه از سه نسخه خطى و نیز نسخه چاپى مذکور استفاده شده و غالب منقولات آن از مصادرش تخریج شده است. آدرس‏هایى که دنبال «قوله» آمده از صفحه یک تا 82 چاپ سنگى طبیعیات شفا است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34927/1/17 ر.ک: همان، ص18-17]</ref>. ‎

محقق همچنین به این نکته اشاره کرده که نسخه‌‏اى که به‌عنوان حاشیه طبیعیات شفا تألیف آقا حسین خوانسارى در ذریعه یاد شده همان حاشیه طبیعیات تألیف [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|آقا جمال خوانسارى]] است نه آقا حسین خوانسارى (پدر آقا جمال). نسخه‏‌هایى که از حاشیه شفا تألیف آقا حسین خوانسارى در دست است فقط حاشیه الهیات است که توسط کنگره آقا حسین خوانساری چاپ شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34927/1/17 ر.ک: همان]</ref>. ‎

شارح در شرح عبارات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]] ابتدا به شماره مقاله و تعداد فصول آن اشاره کرده است؛ سپس شماره فصل را متذکر شده و به شیوه رایج شارحان، بخشی از عبارت [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]] را با لفظ «قوله» آورده و به شرح آن پرداخته است. محقق کتاب به جهت این‌که خواننده نیاز به مراجعه به متن شفاء نداشته باشد، عناوین فصول و صفحه مطلب مورد بحث را در کروشه [ ] متذکر شده است.

نویسنده در نقل برخی اقوال از الفاظ خاصی استفاده کرده است. الفاظی چون «بعض سادة المحققین» که محقق اثر در پاورقی توضیح داده که منظور [[میرداماد، سید محمدباقر بن محمد|محقق داماد]] (م1040ق) است و حاشیه وی بر شفا چاپ نشده و خطی است. وی همچنین به دیگر صفحاتی از کتاب که از این لفظ استفاده شده اشاره کرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34927/1/23 ر.ک: متن کتاب، صفحه 23، پاورقی1]</ref>.

در پاورقی‌های کتاب اختلاف نسخ، تصحیح و توضیح برخی الفاظ و عبارات ذکر شده است.

فهرست مطالب و مصادر تصحیح اثر در انتهای آن ذکر شده است.