نمایش مبدأ برای التنوير في العلاج و التدبير

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR25032J1.jpg
| عنوان = ‏التنوير في العلاج و التدبير
| عنوان‌های دیگر = جامع التواریخ. برگزیده ** داستان غازان خان
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[قمری بخاری، حسن بن نوح]] (نويسنده)
[[مزیدی، احمد فرید]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =‏R‎‏ ‎‏123‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏38‎‏ ‎‏ت‎‏9‎‏*     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار الآفاق العربية
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1431ق - 2010م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25032AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 25032
| کتابخوان همراه نور = 25032
| کد پدیدآور = 7023
| پس از = 
| پیش از = 
}}
''' التنوير في العلاج و التدبير'''، تألیف طبیب ایرانی [[قمری بخاری، حسن بن نوح|ابومنصور حسن بن نوح بخاری قمری]] (متوفی 380ق)، در موضوع علم طب سنتی و واژگان و اسامی بیماری‌ها، داروها و درمان و... است. کتاب با تحقیق و پانوشت [[مزیدی، احمد فرید|احمد فرید مزیدی]] منتشر شده است.

محقق در مقدمه‌، علم طب را از شریف‌ترین علوم دانسته است که همه مردم به آن نیازمند هستند و از سوی دیگر گروهی از مردم فضیلت آن را انکار کرده و منفعت آن را نادیده گرفته‌اند؛ لذا تصمیم به تحقیق در این موضوع می‌گیرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص3</ref>.‏ وی سپس از مرحله تدوین و کتابت علم طب سخن گفته است. در موضوع تراث طبی یونان از [[بقراط]] و [[جالینوس]] سخن گفته است و پس از آن به «[[الحاوي في الطب|الحاوي]]» [[رازی، محمد بن زکریا|رازی]] و «[[قانون در طب|القانون]]» [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] و آثار فاخر و گران‌قدر دانشمندان ایرانی اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>‏. در انتهای مقدمه برخی از آثاری که در علم طب تا عصر مصنف نگارش شده به‌اختصار معرفی شده است. به گفته محقق اثر، این کتاب از جمله مهم‌ترین کتب در نوع خود و از جمله اولین و تازه‌ترین کتب در واژگان، داروها، معالجات و... علوم طبی است<ref>ر.ک: همان، ص22-18</ref>‏.

کتاب در ده باب به رشته تحریر درآمده است که عبارت است از: اسامی بیماری‌های از سر تا پا، اسامی بیماری‌های سطح بدن، اسامی حمیات و توابع آنها، اسامی اعضای بدن، اسامی طبایع و اتفاقات بدن انسان، اسامی اشیاء مورد استفاده در درمان‌ها، اسامی اطعمه و اشربه، اسامی قراباذینات، اسامی اوزان و اکیال، چیزهایی که هر روز باید به کار بست<ref>ر.ک: مقدمه مصنف، ص30-29</ref>‏.

نویسنده در توضیح اسامی بیماری‌ها و داروها و دیگر واژگان طبی گاه به اختصار بسنده کرده و محقق اثر توضیحاتی را از منابع طبی در پاورقی ذکر کرده است؛ به‌عنوان مثال در توضیح «الصُداع»، هر نوع بیماری و سردردی صداع نامیده شده است. توضیح این مطلب را محقق از کتاب «[[الكليات في الطب|الكليات]]» [[ابن رشد، محمد بن احمد|ابن رشد]] آورده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31، پاورقی 1</ref>‏. توضیح محقق اثر در شرح قراباذینات به نقل از «[[بغية المحتاج في المجرب من العلاج|بغية المحتاج]]» [[انطاکی، داود بن عمر|داود انطاکی]] بیش از ده صفحه کتاب را در بر گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص78-67</ref>‏. البته گاه نیز توضیح مختصری از نویسنده آمده و محقق توضیحی بر آن نیفزوده است؛ مانند یرقان و استسقاء<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>‏.