نمایش مبدأ برای التنبیه فی الفقه الشافعي

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR65191J1.jpg
| عنوان = التنبیه فی الفقه الشافعي
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[شیرازی، ابراهیم بن علی]] (نويسنده)
[[مرکز الخدمات و الأبحاث الثقافیة]] (سایر)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /الف۲ت۹ 175/5 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = عالم الکتب
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1403ق - 1983م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65191AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 65191
| کتابخوان همراه نور = 65191
| کد پدیدآور = 1667
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''التنبيه في الفقه الشافعي'''، اثر [[شیرازی، ابراهیم بن علی|ابواسحاق ابراهیم بن علی بن یوسف فیروزآبادی شیرازی]] (متوفی 476ق)، از مهم‌ترین متون فقهی شافعیان است.

«التنبيه»، کتابی است مختصر که جایگاه علمی مؤلف و ویژگی‌هایی مانند نثر روان و ساده، به‌کار بردن تعبیرات روشن و پرهیز کردن از جدل و مناقشه در میان آرا، آن را در زمره مهم‌ترین متون فقه شافعی قرار داده است؛ به‌طوری‌که در بین پنج کتاب فقهی مشهور شافعیان (التنبيه، المختصر، المهذَب، الوسيط و الوجيز) مقبول‌ترین متن فقهی بشمار می‌‌رود<ref>ر.ک: سعیدی، فریده، ج8، ص264</ref>.

تألیف کتاب در ۴۵۲ق، آغاز شده و در ۴۵۳ق، به پایان رسیده است. آن را مشتمل بر دوازده هزار مسئله دانسته‌اند. «التنبيه»، شامل چهارده «کتاب» (باب) فقهی است که از طهارت آغاز می‌شود و به شهادات ختم می‌گردد. مؤلف در همه ابواب فقهی، فتواهای خود را به‌اختصار و بدون ذکر دلیل آورده است. وی هرچند در برخی فروع فقهی به آرای گوناگون - که بعضاً نزد او پذیرفته نیست - اشاره کرده، به آرای مذاهب دیگر تصریح ننموده و ظاهراً از هیچ فقیهی نام نبرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

ابواسحاق در تألیف کتاب و شیوه بیان مطالب، از «التعليقة» (شرح مهم المختصر مُزَنی و از منابع اصلی شافعیان عراق و گروهی از فقهای مکتب خراسان، اثر [[ابوحامد بن ابی‌طاهر اسفراینی]]، متوفی ۴۰۶ق) و در انتخاب عنوان آن از «التنبيه» [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] (متوفی ۳۹۲ق) در نحو، الهام گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در منابع فقهی شافعی به «التنبيه» و شرح‌های آن بسیار استناد شده ‌است. عالمان بسیاری به تدریس، حفظ و شرح «التنبيه» می‌‌پرداختند و کسانی که آن را حفظ می‌کردند، نزد سایر علما مقبولیت بیشتری می‌‌یافتند<ref>ر.ک: همان</ref>.

فقهای شافعی، «التنبيه» را کتابی جامع و کامل می‌‌دانستند. [[نصیرالدین مبارک بن یحیی بصری]] (متوفی ۶۶۹ق)، مدعی بود که تمام مسائل فقه را می‌‌توان از آن استخراج کرد. همچنین نقل شده که [[علی بن قاسم حکمی]] (از مفتیان یمن، متوفی ۶۴۰ق) همه پرسش‌های فقهی را فقط از این کتاب پاسخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داده است. متداول بودن تدریس و آموزش «التنبيه» تا زمان نگارش «[[منهاج الطالبين في معارف الصادقين|منهاج الطالبين]]» اثر [[نووی، یحیی بن شرف|یحیی بن شرف نووی]] (متوفی ۶۷۶ق) ادامه یافت<ref>ر.ک: همان</ref>.

بر «التنبيه»، شروح متعددی نوشته شده که اولین آن «توجيه التنبيه» تألیف [[ابن خل، محمد بن مبارک|ابن خل]] (متوفی ۵۵۲ق) است<ref>ر.ک: همان</ref>.