نمایش مبدأ برای التربيع و التدوير

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR82211J1.jpg
| عنوان =التربيع و التدوير 
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[جاحظ، عمرو بن بحر]] (نويسنده)
[[پلات، شارل]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =PJ ۷۵۳۰/ج۲ 
| موضوع =ادبیا‌ت‌ عربی‌ - قرن‌ ۳ق‌
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1955م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE82211AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 82211
| کتابخوان همراه نور = 82211
| کد پدیدآور = 2166
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''التربيع و التدوير'''، اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|ابوعثمان عمر بن بحر]] (۱۶۰-۲۵۵ق)، معروف به [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، متکلم و ادیب معتزلى، مجموعه‌ای است از سخنان کنایه‌آمیز و طنزگونه او که با تحقیق [[پلات، شارل|شارل پلا]] (عربی‌دان فرانسوی و ویراستار دانشنامه اسلام و عضو فرهنگستان کتیبه‌شناسی و زبان‌های باستانی فرانسه) (1914-1992م)، منتشر شده است.

محقق مقدمه‌ای را به زبان فرانسه نوشته و در آن، منابعی را که به آنها استناد نموده و چند زندگی‌نامه از اعلام و بزرگانی که نام ایشان در کتاب آمده، ذکر نموده و برخی از مهم‌ترین واژگان و مفردات کتاب را به فرانسه ترجمه کرده است. وی این کتاب را مجموعه‌ای از مسائل پیچیده‌ای معرفی کرده که [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] آن‌ها را برای احمد بن عبدالوهاب مطرح نموده و از او پرسیده و سپس خود [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، با کنایات طنزگونه معروف خود، به آنها پاسخ داده است. وی او را در این زمینه، به نویسنده مشهور فرانسوی «لابرویر» تشبیه کرده است<ref>ر.ک: جبری، شفیق، ص119</ref>.

محقق پس از این تعریف، به ذکر تاریخ نگارش کتاب و سخنان احمد بن عبدالوهاب و نیز بیان انگیزه و دلایلی که کتاب به‌خاطر آنها نوشته شده، پرداخته و خلاصه‌ای از وضعیت کتاب را در اختیار خواننده قرار داده است. او معتقد است که پیوند این کتاب با تاریخ اندیشه عرب، بیشتر و قوی‌تر از پیوند آن با تاریخ ادبیات است<ref>ر.ک: همان، ص119-120</ref>.

کتاب دربردارنده مجموعا 207 مسئله در موضوعات مختلف است. [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در ابتدای کتاب، احمد بن عبدالوهاب را با زبانی طنزگونه، معرفی و به ذکر مشخصات ظاهری او پرداخته است. وی او را فردی کوتاه‌قد معرفی کرده است که خود ادعا می‌کرد بلندقامت است. به گفته [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، وی فردی نادان، با ظاهری وحشتناک و نامتعارف بود و درعین‌حال، خود ادعا می‌کرد که فردی مقبول و چابک است. [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] پس از توصیفات ظاهری این شخص، نادانی او را با تعبیر ظریفی، چنین بیان کرده است: «ادعای او بر آگاهی از انواع علوم، به‌اندازه جهل او از آنها بود» و در ادامه، مسائلی را مطرح کرده و خود بدان پاسخ داده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>.