نمایش مبدأ برای التبصرة (لخمی قیروانی)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR65393J1.jpg
| عنوان = التبصرة(لخمی، ابی الحسن علی بن محمد)
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد]] (نويسنده)
[[نجیب، احمد عبد الکریم]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  /ل۳ت۲ 178/5 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = ممثلية الإمام القائد السيد الخامنئي في الحج
| مکان نشر = قطر
| سال نشر = 13ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65393AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 14
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 65393
| کتابخوان همراه نور = 65393
| کد پدیدآور = 52086
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''التبصرة'''، [[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد|ابوالحسن علی بن محمد لخمی قیروانی]] (متوفی 478ق)، از جمله کتب مهم مذهب مالکی است. این کتاب را می‌توان شرحی انتقادی بر «[[المدونة الکبری|المدونة الكبری]]» [[مالک بن انس]] (93-179ق) دانست.

در مقدمه تحقیقی کتاب، [[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد|ابوالحسن لخمی]]، با ذکر محل تولد و زندگی و وفاتش، اساتید و شاگردان و تألیفاتش و گفته‌های علما درباره وی، معرفی شده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص9-19</ref>

درباره جایگاه و اهمیت کتاب «التبصرة» همین بس که تقریباً هیچ کتابی از کتب مالکیه که بعد از [[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد|لخمی]] نوشته شده نیست که از کلام و دیدگاه‌های لخمی در التبصرة او نقل نکرده باشد؛ لذا این کتاب از مهم‌ترین آثاری است که در تحریر روایت متقدمین و تقریب احکام متفقهین به آن مراجعه می‌شود؛ البته در این کتاب دیدگاه‌هایی ذکر شده که خارج از مذهب مالکی است، ولی ازآنجاکه [[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد|لخمی]] مجتهد است و صحیح را از سقیم تشخیص می‌دهد و احکام را بدون هوا و هوس و تعصب استنباط می‌کند، لذا بر این کار وی ایرادی نیست. باوجود فتاوای خارج از مذهب مالکی در کتاب تبصره، علما این کتاب را تلقی به قبول کرده و اعتراضی بر آن نکرده‌اند، جز اینکه برخی گفته‌اند: در مذهب مالکی به این کتاب نمی‌توان فتوا داد<ref>ر.ک: همان، ص20-21</ref>.

محقق کتاب در مقدمه، این مسئله که چرا این کتاب به‌عنوان کتاب فتوا مطرح نشده را مطرح کرده و نوشته است: مالکیه آثار فراوانی را در گردآوری فتاوا و تألیف در نوازل (مسائل مستحدثه) فقهی نوشته‌اند، اما «التبصرة» قطعاً از کتب نوازل نیست و نویسنده‌ آن بنای بر این کار نداشته، بلکه حداکثر چیزی که درباره آن گفته شده این است که [[لخمی، ابی الحسن علی بن محمد|لخمی]] آن را شرح یا تعلیقه‌ای بر المدونه قرار داده است. البته محقق اثر این کلام را قبول نداشته و آن را حلقه مستقلی در سلسله کتب فقهی مالکی دانسته است و نزدیک‌تر به واقع آن است که آن را نقدی بر روایات المدونه و ترجیح بین آراء متقدمین در آن کتاب و غیر آن بدانیم<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>.

محقق اثر در مقدمه از مشکلاتی که در تصحیح نسخه‌های کتاب وجود داشته سخن گفته است. از جمله این مشکلات عناوین کتب داخل این مخطوطات است؛ گاه در عناوین، لفظی پس و پیش و یا کم و زیاد شده، اما اشکال مهم آنجاست که یک عنوان تنها در یک نسخه آمده، مانند «الغرر» یا «البيع علی الصفة» که تنها در نسخه مادر آمده است<ref>ر.ک: همان، ص39</ref>.