نمایش مبدأ برای الإنتصار لسيبويه على المبرد

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR97372J1.jpg
| عنوان = الإنتصار لسيبويه على المبرد
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[تمیمی، ابوالعباس بن ولاد]] (نويسنده)
[[سلطان، زهیر عبد المحسن]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =PJ ۶۱۰۱/‮الف‬۲‮الف‬۹
| موضوع =زبان عربی,زبان عربی, -- صرف و نحو, -- نحو,سیبویه، عمرو بن عثمان، ۸۴۱-۰۸۱؟ق.-- الکتاب السیبویه -- نقد و تفسیر , مبرد، محمد بن یزید،۰۱۲- ۶۸۲ق.-- مسائل الغلط -- نقد و تفسیر
|ناشر 
| ناشر = مؤسسة الرسالة
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1416ق - 1996م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE97372AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 97372
| کتابخوان همراه نور = 97372
| کد پدیدآور = 65205
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''الانتصار لسيبويه علی المبرد'''، اثر [[تمیمی، ابوالعباس بن ولاد|ابوالعباس احمد بن محمد بن ولاد تمیمی نحوی]] (متوفی 332ق)، ردی است بر برخی از اشکالاتی که [[مبرد، محمد بن یزید|ابوالعباس مبرد]] (متوفی 285ق) بر «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] (متوفی 180ق) گرفته است.

«[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]»، نخستین کتاب نحوی کاملی است که [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] در آن، قواعد زبان عربی که از بررسی و تتبع در لغات عرب به دست آورده بود را به‌همراه ساختارهایی که در این زبان به‌کار می‌رود، در کنار مباحث صرفی از قبیل تصغیر و نسبت و نیز مطالعات آوایی زبانی مانند ادغام، اماله، اعلال و ابدال، جمع‌آوری نموده است. به دلیل اهمیت این کتاب، بسیاری از علمای پس از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، به مطالعه و بررسی و اظهار نظر، پیرامون آن پرداختند. در این میان، علمایی مانند [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش اوسط]] (متوفی 215ق)، [[ابوعمر جرمی]] (متوفی 225ق) و [[ابوعثمان مازنی]] (248ق) بر این کتاب، اشکالاتی گرفته و در برخی از امور، با [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] به مخالفت پرداختند. [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] نیز اشکالاتی که [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]]، جرمی، مازنی و سایر نحویون بر [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] گرفته بودند را در کتابی تحت عنوان «مسائل الغلط» جمع‌آوری نمود و خود نیز مواردی را بر آن افزود. این امر باعث گردید تا در مقابل، علمایی به دفاع از سیبویه پرداخته و به اشکالات مطرح‌شده توسط [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]] و آرا و دیدگاه‌های وی، پاسخ داده و آثاری را در این زمینه، به رشته تحریر درآورند که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص5-6</ref>.

این کتاب، مجموعا شامل 133 مسئله است که البته همه آنها، در پاسخ به مبرد در دفاع از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] نیست، بلکه برخی از آنها، مسائلی است که مبرد در آنها، بر سایر نحویانی که از سیبویه اشکال گرفته‌اند نیز خرده گرفته و بر ایشان، اشکال وارد کرده است. البته علاوه بر این، اشکالات دیگری توسط مبرد بر [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] وارد شده که در سایر آثار موجود بوده، ولی در این کتاب، نیامده است<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>.

[[تمیمی، ابوالعباس بن ولاد|ابن ولاد]] در دفاع از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] و پاسخ به [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، از روش علمی دقیقی پیروی نموده است که مبتنی بر سماع، قیاس، اجماع و استصحاب حال می‌باشد؛ این همان روشی است که سیر مطالعات نحوی، بر آن استوار است که البته علاوه بر آن، مبانی دیگری که موضوع کتاب، اقتضای آن را داشته نیز بدان افزوده شده است. می‌توان مهم‌ترین ویژگی‌های این رویکرد را در امور زیر، خلاصه نمود:
# توثیق نصوص؛
# اظهار نظرهای کلی و فراگیر در آرا و آثار مختلف نحویون؛
# سماع و قیاس؛
# عدم مخالفت با احکام و قواعد نحوی؛
# مراعات معنی<ref>ر.ک: همان، ص22-32</ref>.

ابن ولاد، تمام مسائلی را که در کتاب «مسائل الغلط» آمده دنبال کرده است و میان مسائلی که مبرد در مورد آنها نظرش تغییر کرده و مسائلی که در مورد آنها تغییر رأی نداده، فرق ننهاده است. اگر مبرد مسئله‌ای را در جای دیگری از کتابش تکرار کرده باشد، [[تمیمی، ابوالعباس بن ولاد|ابن ولاد]] نیز آن را در جای دوم آورده، بی‌آنکه دوباره آن را نقد کند، بلکه تنها اشاره کرده که نقد این مسئله، قبلا گذشت. اگر دو مسئله، مشابه هم باشند، ابن ولاد دو بار آنها را نقد نکرده، بلکه در جای دوم یک بار هر دو را نقد نموده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.