نمایش مبدأ برای الإرشاد إلى علم الإعراب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR80818J1.jpg
| عنوان = الإرشاد إلى علم الإعراب
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[قرشی، محمد بن احمد]] (نويسنده)
[[برکا‌تی‌، عبدالله‌ علی‌ حسینی‌]] (محقق)
[[عمیری، عادل محسن سالم]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = 13 /ک9الف4 6203 PJ 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = سده13
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE80818AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 80818
| کتابخوان همراه نور = 80818
| کد پدیدآور = 20837
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''الإرشاد إلی علم الإعراب'''، اثر [[قرشی، محمد بن احمد|شمس‌الدین محمد بن احمد بن عبداللطیف قرشی کیشی]] (615-‌695ق)، کتابی است در علم نحو، پیرامون اعراب کلمات و جمل که با تحقیق و تصحیح عبدالله علی حسینی برکاتی، با همکاری محمد سالم عمیری، منتشر شده است.

از جمله نکات قابل تأمل پیرامون کتاب، آن است که جنید‌ شیرازی‌ در «شد الإزار»، این کتاب را با عنوان «الهادي في النحو» معرفی کرده است و دیگران نیز‌ از‌ وی پیروی نموده‌اند؛ درحالی‌که نام درست این کتاب، همان «الإرشاد إلی‌ علم‌ الإعراب» است<ref>ر.ک: جوکار، نجف، ص89</ref>.

مصحح‌ در‌ مقدمه‌ کتاب، برخی‌ از‌ نوآوری‌های نویسنده، از جمله اسلوب منطقی کتاب را در مقایسه با دیگر کتب نحوی‌ برشمرده‌ است؛ زیرا شمس‌الدین برخلاف دیگر نحویون‌ که‌ اغلب به‌ ذکر‌ تعاریف‌ و شواهد بسنده کرده‌اند، دغدغه‌ تطبیق تعاریف و قواعد نحوی را با اصول منطقی داشته است؛ هر کجا تعارضی بین تعاریف‌ و یا‌ تقسیم‌بندی با اصول منطق مشاهده کرده‌، به‌ نقد‌ و بررسی‌ موضوع پرداخته و صریحا‌ اظهار‌ نظر نموده است. بنابراین استفاده وی از منابع پیشین به معنی پذیرش دیدگاه‌های آنان نبوده، بلکه‌ در‌ بیشتر‌ موارد جنبه نقد و اعتراض داشته است. مصحح‌ نمونه‌هایی‌ از‌ نقد‌ و اعتراض‌ شمس‌الدین را نسبت به زمخشری، ابن حاجب، عبدالقاهر جرجانی و کوفیون، در مقدمه کتاب آورده است<ref>ر.ک: همان، ص89-‌90</ref>.

هرچند [[قرشی، محمد بن احمد|شمس‌الدین]] بنیان اثر خود را بر‌ کتاب «[[الإيضاح العضدي]]» تألیف [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]] نهاده و مواردی بر آن افزوده است، اما این کتاب ارزش علمی خاص خود را دارد و مصحح کتاب گوید: «فإن الكتاب [أعني الإرشاد] حافل بمادة‌ علمية‌ غزيرة، فقد بلغت شواهده الشعرية 221 شاهدا شعريا...»<ref>ر.ک: همان، ص90</ref>.

نکته‌ای دیگر که در این کتاب توجه مصحح را به خود جلب کرده است کاربرد مصادر صناعی از سوی‌ شمس‌الدین‌ کیشی است مانند: «الاثنينية، الاستقبالية، الاصطلاحية، الأكثرية، الأولوية و....»؛ البته چنین ابتکارات زبانی در کتب و منابعی که به قلم فارسی‌زبانان نگارش یافته، کم‌ نیست‌ و جای پژوهشی جداگانه دارد<ref>ر.ک: همان</ref>.

به‌ نظر مصحح، منابع شمس‌الدین در پردازش این‌ اثر عبارتند از: «الإيضاح العضدي» [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]]، «[[المفصل في علم العربية]]»‌ [[زمخشری، محمود بن عمر|جاراللّه زمخشری]]، «[[المقتصد في شرح الايضاح|المقتصد في شرح الإيضاح‌ العضدي]]» [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقاهر جرجانی]]، «[[كتاب سيبويه و يليه تحصيل عين الذهب من معدن جوهر الأدب في علم مجازات العرب|الكتاب]]» [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، «[[اللباب في علل البناء و الإعراب|اللباب في علل البناء‌ و الإعراب]]» [[عکبری، عبدالله بن حسین|عکبری]]، «[[الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية|صحاح]]» [[جوهری، اسماعیل بن حماد|جوهری]] و کتب نحوی دیگر که مؤلف نام آنها را ذکر‌ نکرده‌ است<ref>ر.ک: همان، ص89</ref>.