نمایش مبدأ برای الإبانة عن سرقات المتنبي

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR51093J1.jpg
| عنوان = الإبانة عن سرقات المتنبي
| عنوان‌های دیگر =لفظا و معنى
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[عمیدی، محمد بن احمد]] (نويسنده)
[[دسوقی البساطی، ابراهیم]] (محقق و شارح)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =/ع8الف2 3968 PJA 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار المعارف
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 1961م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE51093AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 51093
| کتابخوان همراه نور = 51093
| کد پدیدآور = 34028
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''الإبانة عن سرقات المتنبي'''، اثر [[عمیدی، محمد بن احمد|ابوسعد محمد بن احمد عمیدی]] (متوفی 433ق)، کتابی است که در آن، به تشابه شعر [[ابوطیب متنبی]] (303-354ق) با شعرای پیش از خود و سرقت‌های شعری او، اشاره شده است.

محقق چنین ادعا نموده است که می‌توان این کتاب را کامل‌ترین و جامع‌ترین اثر پیرامون سرقت‌های شعری متنبی دانست. وی معتقد است که نویسنده در این کتاب، در بسیاری از موارد، نسبت به متنبی، دچار بی‌انصافی شده است؛ زیرا حتی شباهت‌های جزیی موجود در اشعار او با اشعار پیشینیان را نیز سرقت شعری محسوب کرده است. وی در این مورد، به کلام [[یوسف بدیعی]]، صاحب «[[الصبح المنبي عن حيثية المتنبي]]» اشاره کرده که او نیز معتقد است [[عمیدی، محمد بن احمد|عمیدی]] در این کتاب، دچار انحراف و اشتباه شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص11</ref>.

در این کتاب، اسامی شاعران گمنامی آمده است که در هیچ منبعی، شرح حالی از ایشان، مگر اندکی از آنان، ذکر نشده است. در برخی از متونی که نویسنده برای این شاعران ذکر کرده نیز تحریفاتی وجود دارد که متأسفانه به دلیل آنکه از ایشان، آثار دیگری در سایر منابع موجود نیست، تصحیح آنها، امکان‌پذیر نبوده است و چنین به نظر می‌رسد که بزرگی و برتری جایگاه متنبی در شعر و زبان، بسیار بیشتر از آن باشد که از شاعران کوچک و گمنامی چون [[زبینا نصرانی]]، [[علوی حنانی]]، [[میاس عابدی]]، [[ابی‌سمراء غسانی]] و [[حسن بن عمر اباضی]]، سرقت کرده باشد. این در حالی است که اگر بر فرض سرقت‌های ذکرشده در این کتاب درست باشد، یقینا متنبی در میان مردم مفتضح شده و این امر، حجتی بود در دست دشمنان معاصر متنبی که در جستجوی عیوب او، در کمین او نشسته بودند<ref>ر.ک: همان</ref>.

بیشترین سرقت‌های شعری که در این کتاب، به متنبی نسبت داده شده است، به یکی از دو موضوع زیر بازمی‌گردد:
# نوعی از توارد خواطر و دورآگاهی (اشتراک در افکار)؛
# وجود معانی مشترک در میان شاعران<ref>ر.ک: همان، ص11-12</ref>.

برخی از مواردی که به‌عنوان سرقت شعری دانسته شده، عبارتند از:

[[دعبل خزاعی|دعبل]]:

{{شعر}}
{{ب|''سمعت به للجن في كل ساعة''|2=''عزيفا كأن القلب منه مخبل''}}
{{پایان شعر}}

[[متنبی]]:
{{شعر}}
{{ب|''لو كنت حشو قميصي فوق نمرقها''|2=''سمعت للجن في حافاتها زجلا''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص31-32</ref>}}
{{پایان شعر}}