نمایش مبدأ برای الأطول في علوم البلاغة

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR26382J1.jpg
| عنوان = الأطول في علوم البلاغة
| عنوان‌های دیگر = تلخیص مفتاح العلوم. شرح
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ع‍ص‍ام‌ال‍دی‍ن‌ اس‍ف‍رای‍ن‍ی‌، اب‍راه‍ی‍م‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د]] (نويسنده)
[[عنایه، احمد عزو]] (محقق)
[[مصطفی، علی محمد]] (محقق)
[[خطیب قزوینی، محمد بن عبد الرحمن]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = /خ6 ت8026 2028 PJA 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار إحياء التراث العربي
| مکان نشر = لبنان - بیروت
| سال نشر = 1432ق - 2011م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE26382AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 2
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 26382
| کتابخوان همراه نور = 26382
| کد پدیدآور = 7750
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''الأطول في علوم البلاغة'''، اثر [[ع‍ص‍ام‌ال‍دی‍ن‌ اس‍ف‍رای‍ن‍ی‌، اب‍راه‍ی‍م‌ ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د|ابراهیم بن محمد بن عرب‌شاه عصام‌الدین اسفراینی]] (متوفی 873-‌944ق)، شرحی است مزجی بر «[[التلخيص في علوم البلاغة و هو تلخیص کتاب «مفتاح العلوم» للسکاکي|تلخيص مفتاح العلوم]]» [[خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن|محمد بن عبدالرحمن ابوالمعالی جلال‌الدین قزوینی شافعی]]، معروف به [[خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن|خطیب دمشق]] (متوفی 666-‌739ق) که آن نیز ویراسته و تلخیص بخش سوم کتاب «[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سراج‌الدین ابویعقوب یوسف بن محمد بن على سکاکى خوارزمى حنفى]] (554 یا ۵۵۵–۶۲۶ق)، مشهور به [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکى]] است.

«[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]]، کتابى دانشنامه‌مانند مى‌باشد که در آن خلاصه‌اى از علوم ادبى زمان نویسنده، شرح داده شده است که شامل صرف، تجوید، اشتقاق (صغیر و کبیر و اکبر)، نحو، معانى، بیان، بدیع (که آن را وجوه تحسین کلام نامیده است)، حد (یعنى تعریف منطقى مفاهیم)، استدلال، عروض، قافیه، نقد شعر و سرانجام مبحثى درباره اعجاز قرآن و رد مطاعن مخالفان می‌باشد<ref>ر.ک: بی‌نام</ref>. «تلخيص المفتاح»، خلاصه بخش سوم این کتاب و یکی از کتاب‌های مهم در معانی و بیان و بدیع، از خطیب دمشق است که به جهت حسن ترتیب و ایجاز، از دیرباز مورد توجه بوده و شرح‌ها و حاشیه‌های فراوانی بر آن نگاشته شده است<ref>ر.ک: قربانی زرین، باقر</ref> که اثر حاضر، از جمله آنها می‌باشد که با تحقیق [[عنایه، احمد عزو|احمد عزو عنایه]] و [[مصطفی، علی محمد|علی محمد مصطفی]]، به چاپ رسیده است.

از جمله ویژگی‌های شرح حاضر، منابع و مصادر مهمی است که شارح در شرح مطالب، از آنها بهره برده است که به دو دسته منابع بلاغی و نحوی قابل تقسیم است. از جمله منابع بلاغی کتاب، عبارتند از: «المطول» [[تفتازانی، مسعود بن عمر|سعدالدین تفتازانی]]، «شرح المفتاح» [[جرجانی، علی بن محمد|شریف جرجانی]]، «[[مفتاح العلوم]]» [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سکاکی]]، «[[الإيضاح في علوم البلاغة، المعاني و البيان و البديع|الإيضاح]]» [[خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن|خطیب قزوینی]] و «دلائل الإعجاز» [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقاهر جرجانی]]. کتاب‌های [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] و جزولی نیز از منابع نحوی این اثر می‌باشند<ref>ر.ک: مقدمه، ص14-‌15</ref>.

شیوه شرح مطالب، به‌صورت مزجی بوده و در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای از محققین افزوده شده است که در آن، ضمن ارائه شرح حال مفصلی از صاحب تلخیص<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> و صاحب شرح<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>، به تعریف کتاب حاضر و بررسی شخصیت نویسنده آن پرداخته شده<ref>ر.ک: همان، ص12</ref> و سپس، مهم‌ترین مصادر کتاب، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>.