نمایش مبدأ برای الأصول الوسيط؛ مصباح الهدى

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR114181J1.jpg
| عنوان = الأصول الوسيط؛ مصباح الهدى
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[اصفهانی، مهدی]] (نويسنده)
[[مؤسسه  معارف  اهل  البیت  علیهم‌السلام]] (سایر)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =  
| موضوع =اصول فقه شیعه - قرن 14 - عقل (اصول فقه) - اصفهانی، مهدی، 1264 - 1325. -- سرگذشتنامه  - اصول الفقه -- حجیة خبر الثقه 
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1438ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE114181AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 114181
| کتابخوان همراه نور = 114181
| کد پدیدآور = 5829
| پس از = 
| پیش از = 
}}
{{کاربردهای دیگر|مصباح الهدی (ابهام‌زدایی)}}
'''الأصول الوسيط''' و'''مصباح الهدى'''، دو اثر در اصول فقه، از آخرین نوشته‌های [[میرزا مهدی اصفهانی]](۱۳۰۳-۱۳۶۵ق) از عالمان شیعه قرن چهاردهم قمری و بنیان‌گذار مکتب معارفی خراسان یا مکتب تفکیک است که با تحقیق مؤسسه معارف اهل‌بیت  علیهم‌السلام عرضه شده است.

الأصول الوسيط، از جمله تألیفات اصولی [[اصفهانی، مهدی|میرزای اصفهانی]] که مشتمل بر سلسله کاملی از دروس اصول است و سبب نام‌گذاری کتاب، یا به‌خاطر حجم آن و پرهیز از ایجاز و تطویل در بحث‎های آن است، یا اشاره به این است که مضمون آن، تبیین روش وسط و معتدل از دیگر روش‌های اصولی است.<ref>مقدمه تحقیق، ص51</ref>

این اثر، از جمله آخرین تألیفات مؤلف در علم اصول است و معروف است که وی بعد از آن، کتاب دیگری در این علم نوشته و نامش را «مصباح‌ الهدایه» گذاشته که حجمی کمتر و اختصاری بیشتر دارد و حاوی اهم آرای نویسنده در علم اصول است. <ref>همان، ص52</ref>

هنگام موازنه بین آثار اصولی [[اصفهانی، مهدی|میرزای اصفهانی]]، قبل از الأصول الوسيط و مصباح‌الهدایه با مطالب این دو اثر، برای ما روشن می‌شود که وی در این‌ها، برخلاف آثار قبلی، از اشاره به نظرات و اقوال دیگران اجتناب می‌کند و آرای مخصوص خود را ذکر می‌کند. <ref>همان، ص52</ref>

مؤلف، علم اصول را به دو قسم: 1-بحث الفاظ 2- حجج شرعی و اصول عملیه، تقسیم می‌کند و سپس، بحث الفاظ را در چهار مقام بیان می‌کند:1-مبادی اساسی برای لغت 2-هیئت‌های افرادی مثل صیغه امرونهی 3-مفاهیم افرادی مثل عام و خاص و مطلق و مقید 4-هیئت‌های ترکیبی مثل مفهوم قضیه شرطیه.
در آخر کتاب، موضوع تعارض اخبار و بحث در تفاصیل و ابعاد و وجوه متعدد آن و در قسمت پایانی خاتمه، بحث سایر امارات آمده است.<ref>همان، ص53-59</ref>

«مصباح‌الهدایه» آخرین اثر از تصنیفات مهم [[اصفهانی، مهدی|میرزای اصفهانی]]، در علم اصول، به‌حساب می‌آید؛ وی متذکر می‌شود که سلسله کاملی از دروس علم اصول را، بعد از حذف آنچه را که زائد و غیرضروری می‌دانسته، به‌اختصار در این اثر، وارد کرده و برخلاف آثار قبلی‌اش، در این رساله، اشاره به آرای دیگران در موضوعات را کم کرده و از نقد و بررسی آنها اجتناب کرده است.این رساله، آخرین آرای مؤلف، در مورد اهم مباحث علم اصول را شامل می‌شود و ایشان در مقدمه همین اثر تصریح می‌کند که این رساله، به منزله مقدمه کتاب فقهی‌اش «الجنات الرضویة» است. <ref>همان، ص435</ref>

نویسنده، بعد از مقدمه‌ای درباره علم اصول، همه مسائل این علم را جمع کرده و در هشت اصل خلاصه کرده است:
#حجیت عقل؛
#حجیت علم؛
#یقین حاصل از منشأ عقلایی و حجیت آن؛
#حجیت ظواهر کلام؛
#حجیت خبر ثقه؛
#حجیت یقین به چیزی و حجیت بقای آن (استصحاب)؛
#حجیت تذکر عامل حین عمل بر صحت وقوع عمل؛
#وظیفه مکلف هنگام جهل و عدم علم به‌حکم. <ref>همان، ص436-437</ref>

محقق، در این دو اثر، کار مقابله نسخ متفاوت و مستندسازی آیات و روایات و به‌کارگیری علامات و اصطلاحات توضیح‌دهنده متن را انجام داده است.