نمایش مبدأ برای الأدوات النحویة في کتب التفسیر

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR75381J1.jpg
| عنوان = الأدوات النحویة في کتب التفسیر
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[صغیر، محمود احمد]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = ص7الف4 82/7 BP 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دار الفکر ** دار الفکر المعاصر
| مکان نشر = سوریه - دمشق ** لبنان - بیروت
| سال نشر = 1422ق - 2001م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE75381AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 1-57547-973-7
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 75381
| کتابخوان همراه نور = 75381
| کد پدیدآور = 57343
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''الادوات النحویة فی کتب التفسیر''' تألیف [[صغیر، محمود احمد|محمود احمد صغیر]] (معاصر)، تحقیقی در موضوع ادوات نحوی و دیدگاه مفسرین در رابطه با تبیین وجوه این ادوات است. اهمیت این کتاب به جهت ارتباط این ادوات با فهم قرآن کریم و نصوص آن است. 

کتاب مشتمل بر مقدمه، تمهید و چهار باب و هر باب مشتمل بر چند فصل است. در تمهید، از مفهوم ادات در لغت و اصطلاح، ارتباط تفسیر با علوم عربی و ادوات نحوی سخن رفته است.<ref>ر.ک: تمهید، ص37-21</ref>‏ ادوات جمع «اداة» است و ادوات قرآن یعنی حروف و هرچه که به حروف شباهت دارد، هرچند اسم یا فعل باشد. این ادوات در قرآن فراوان است و چون بر معانی متفاوتی دلالت می‌کنند، اهمیت فراوانی در فهم قرآن نیز دارند؛ مانند: ادوات نهی، نفی، استفهام، عطف، تأکید، استثنا و....<ref>ر.ک: صابری، علی؛ اسماعیلی، زهرا؛ ص 121</ref>‏

در باب اول کتاب از مبانی ادوات بحث شده است. مفسرین در کتاب‌هایشان در کنار توجه به معانی و جنبه نحوی به جنبه لغوی ادوات اهتمام ویژه‌ای داشته‌اند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص45</ref>‏ به عنوان مثال مفسرین در اصل «کم» اختلاف نظر دارند: فراء آن را ترکیبی از «ما» استفهامیه و کاف دانسته و معتقد است با کثرت استعمال، الف در آخر آن حذف و میم ساکن شده است. یا ابوحیان کاف را کاف تشبیه و حذف الف از «ما» را به جهت دخول حرف جر بر آن دانسته است.<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>‏ عرب معمولاً به اقتصاد در اداء لغوی تمایل دارد و لذا از راه‌هایی چون حذف، ادغام، قلب، ابدال و مانند آن در این رابطه بهره گرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>‏ 

در باب دوم، ادوات مهمله و ادوات عامله و در باب سوم، معانی تخصیص نحوی و اسالیب نحوی مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص16-15</ref>‏ 
 
نویسنده در آخرین باب کتاب به این نکته اشاره کرده که مفسرین در تبیین وجوه ادوات بر دو مصدر اصلی اعتماد کرده‌اند: نصوص لغوی و آراء علماء. نصوص لغوی عبارت از قرآن و قرائات آن، شعر، حدیث نبوی، اخبار صحابه، کلام عرب، امثال و امثله ساختگی.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص810-774</ref>‏
 
در نگارش این اثر علاوه بر منابع تفسیری از کتبی چون «[[الازهیة فی علم الحروف]]» هروی، «[[رصف المبانی في شرح حروف المعاني|رصف المبانی]]» [[مالقی، احمد بن عبد النور|مالقی]]، «[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب|مغنی اللبیب]]» [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، در معانی ادوات، و منابع فراوان دیگر در قرائات قرآنی، کتب تراجم، دیوان‌های شعر و مانند آن استفاده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص19-18</ref>‏