نمایش مبدأ برای اسکندرنامه (ابی‌البرکات)

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR50789J1.jpg
| عنوان = اسکندرنامه
| عنوان‌های دیگر = روایت فارسی از «کالیستنس دروغین» پرداخته میان قرون ششم / هشتم
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[کالیستنس دروغین]] (نويسنده)
[[عبدالكافی بن ابی‌البركات]] (گردآورنده)
[[افشار، ایرج]] (مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =PIR ۵۱۴۸/الف۵،۱۳۸۷     
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = چشمه
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1387ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE50789AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 50789
| کتابخوان همراه نور = 50789
| کد پدیدآور = 103615
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''اسکندرنامه'''، اثری از [[عبدالكافی بن ابی‌البركات|عبدالکافی بن ابی‌البرکات]] (قرن 6/8) در ادبیات فارسی (نثر فارسی – داستان‌های کهن) است و توسط [[افشار، ایرج|ایرج افشار]] تحقیق و تصحیح شده است.

نوشتار حاضر داستان اسکندر است و قدیمی‌ترین روایت منثور از حکایات اسکندر در زبان فارسی است<ref>ر.ک: مقدمه، ص15</ref> و پس از شاهنامه دومین کتابی است که به‌تفصیل افسانه‌های مربوط به اسکندر را در خود جای داده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>. منشأ اصلی آن روایت [[کالیستنس دروغین]] تواند بود<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>.

این اثر اگرچه تاریخی نبوده و عاری از حقیقت است، بااین‌وجود قسمتی از عقاید و اخبار مربوط به اسکندر و متداول میان عامه را که سینه‌به‌سینه از دوران‌های قدیم‌تر به آن دوره رسیده است، با زبانی روان و بیانی گیرا به دوران ما نقل کرده و افکار خرافی گذشتگان و تصورات نامعقول آنان را نسبت به اسکندر به تصویر کشیده است. همچنین این اثر به دلیل قدمت آن می‌تواند به‌عنوان مرجع و مأخذی برای محققان در پژوهش و مطالعه سبک فارسی‌نویسی و ضبط استعمالات لغوی و تعبیرات کهن قرار گیرد<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.

علی‌رغم اختلاف نظر میان محققان در تاریخ تحریر این کتاب، به دلیل شواهد و قرائن موجود، تاریخ تحریر آن میان قرن‌های ششم و هشتم تخمین زده شده است<ref>ر.ک: همان، ص15 و 25-26</ref>.

نویسنده در نگارش این اثر علاوه بر استفاده از روایتی از اسکندرنامه عربی که در دست داشته، از کتب عامه‌پسند و رایج در آن دوره نیز بهره برده است<ref>ر.ک: همان، ص25</ref>. وی همچنین از اساطیر دینی و داستان‌های قدیمی مایه گرفته و این اثر را به آنها آراسته است<ref>ر.ک: همان، ص28</ref>.

هرچند که این روایت از داستان اسکندر علاوه بر فقدان وصف‌های قوی، از اطناب و یک‌نواختی متن رنج می‌برد و قصه‌پرداز برای خوشامد خواننده جای‌هایی از متن را با برخی مطالب عاشقانه و گاه شهوت‌انگیز ممزوج کرده است، بااین‌وجود در مواری از ذوق و مایه‌های ادبی نیز برخوردار است<ref>ر.ک: همان، ص32</ref>.

محقق اثر در مقدمه‌ای تفصیلی حاوی مطالبی درباره داستان یادشده<ref>ر.ک: همان، ص15-24</ref> و همچنین روایت فارسی کتاب<ref>ر.ک: همان، ص25-36</ref>، اطلاعات کتاب‌شناختی ارزشمند و مفیدی نیز پیرامون آن داده است<ref>ر.ک: همان، ص37-41</ref>. وی همچنین به تصحیح برخی از کلمات متن و اشاره به آن در پاورقی و در مواردی نیز به توضیحاتی راجع به برخی کلمات و عبارات متن و معنای آنها پرداخته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص56، 57 و 78</ref>.