نمایش مبدأ برای ابن حرزهم، على‌ بن‌ اسماعیل‌

{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
| عنوان = ابن حرزهم، على‌ بن‌ اسماعیل‌
| تصویر = NUR00000.jpg
| اندازه تصویر = 
| توضیح تصویر = 
| نام کامل = ابن حِرْزِهِم‌، على‌ بن‌ اسماعیل‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله
| نام‌های دیگر = ابن‌ حِرِزم، ابن‌ حرازِم
| لقب = 
| تخلص = 
| نسب = 
| نام پدر = اسماعیل‌ بن‌ محمد
| ولادت = 
| محل تولد = 
| کشور تولد = 
| محل زندگی = 
| رحلت = 559ق‌
| شهادت = 
| مدفن = فاس‌
| طول عمر = 
| نام همسر = 
| فرزندان = 
| خویشاوندان = 
| دین = 
| مذهب = 
| پیشه = 
| منصب = 
| پس از = 
| پیش از = 
| اساتید = 
| مشایخ  = 
| معاصرین = 
| شاگردان = ابومدین‌ الغوث‌، ابوعبدالله‌ تاودی‌
| اجازه اجتهاد از = 
| درجه علمی = 
| دانشگاه = 
| حوزه = 
| علایق پژوهشی = 
| سبک نوشتاری = 
| آثار = 
| وبگاه = 
| امضا = 
| کد مؤلف = AUTHORCODE.....AUTHORCODE
}}
'''ابن حِرْزِهِم‌، على‌ بن‌ اسماعیل‌ بن‌ محمد بن‌ عبدالله'''‌ (د 559ق‌/ 1164م‌)، فقیه‌ و صوفى‌ مغربى‌. 

وی‌ اهل‌ فاس‌ بوده‌ و كنیه‌اش‌ را ابوالحسن‌ گفته‌اند و نسبش‌ را به‌ عثمان‌ بن‌ عفّان‌ رسانده‌اند. ضبط دیگر نام‌ او '''ابن‌ حِرِزم'''‌ و '''ابن‌ حرازِم'''‌ است‌ كه‌ ظاهراً بیشتر در تداول‌ عامه‌ به‌ كار مى‌رفته‌ است‌.

در آن‌ روزگار، عقاید و آثار [[غزالی، محمد بن محمد|امام‌ محمد غزالى‌]] در میان‌ دانشمندان‌ مغرب‌ به‌ شدت‌ مورد مناقشه‌ و بحث‌ و جدل‌ بود؛ طبعاً ابن‌ حرزهم‌ نیز به‌ بررسى‌ آراء و كتب‌ [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى‌]]، به‌ویژه‌ [[إحياء علوم الدين|إحیاءالعلوم‌]]، پرداخت‌. گویند مدتى‌ گوشه‌ گرفت‌ و به‌ مطالعه دقیق‌ این‌ اثر مشغول‌ شد، تا سرانجام‌ آثار انكار در وی‌ پدید آمد و حتى‌ آراء غزالى‌ را بدعت‌ و خلاف‌ سنت‌ تشخیص‌ داد. از این‌ روی،‌ فتوا به‌ سوختن‌ تمامى‌ نسخه‌های‌ كتاب‌ [[إحياء علوم الدين|إحیاءالعلوم‌]] داد، و از حاكم‌ وقت‌ نیز خواستار تأیید و اجرای‌ این‌ فتوا شد. جمع‌آوری‌ نسخه‌های‌ إحیاء در روز پنجشنبه‌ پایان‌ گرفت‌ و قرار وی‌ و دیگر فقها بر آن‌ بود كه‌ فردای‌ آن‌ روز، كتاب‌ها را جملگى‌ بسوزانند.

ظاهراً این‌ نخستین‌ بار نبود كه‌ در مغرب‌ با آثار [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى‌]] چنین‌ رفتاری‌ مى‌شد. قبلاً نیز فقها و دستگاه‌ حكومتى‌ در این‌ باب‌ چنین‌ تصمیمى‌ گرفته‌ بودند و خود ابن‌ حرزهم‌ نیز در جوانى‌ درباره آن‌ از فقها استفتاء كرده‌ بود. لیكن‌ این‌ بار بر پایه گزارش‌ برخى‌ منابع‌، كار احراق‌ نسخ‌ إحیاء در نتیجه خوابى‌ كه‌ ابن‌ حرزهم‌ دید، به‌ انجام‌ نرسید. پس‌ از این‌ واقعه‌ وی‌ بار دیگر به‌ مطالعه [[إحياء علوم الدين|إحیاءالعلوم‌]] پرداخت‌ و به‌ موافقت‌ این‌ كتاب‌ با قرآن‌ و سنّت‌ معتقد شد. بعید نیست‌ كه‌ رابطه عموی‌ ابن‌ حرزهم‌ با [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]] در تغییر عقیده وی‌ مؤثر بوده‌ باشد، از این‌ پس‌ تمایل‌ به‌ تصوّف‌ در او پدید آمد و به‌ تدریج‌ قوت‌ گرفت‌، به‌ طوری‌ كه‌ همه كسانى‌ كه‌ از او سخن‌ گفته‌اند او را با عنوان‌ صوفى‌ یاد كرده‌اند.