نمایش مبدأ برای ألفیة إبن مالک في النحو و التصریف

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR81476J1.jpg
| عنوان = ألفیة إبن مالک في النحو و التصریف
| عنوان‌های دیگر = الخلاصة في النحو
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ابن مالک، محمد بن عبدالله]] (نويسنده)
[[عیونی، سلیمان بن عبدالعزیز]] (محقق)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره = 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = سازمان چاپ و انتشارات اطلاعات
| مکان نشر = عربستان - ریاض
| سال نشر = سده13
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE81476AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 81476
| کتابخوان همراه نور = 81476
| کد پدیدآور = 7783
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''ألفية ابن مالك في النحو و التصريف المسماة الخلاصة في النحو'''، اثر [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک، ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن عبدالله بن مالک طایى جیانى]] (600-‌672ق)، خلاصه‌ای است در 1002 بیت از کتاب منظوم وی «الكافية الشافية» در علم نحو و صرف عربی.

در اهمیت این کتاب همین بس که [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] شهرت خود را مدیون آن است<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج4، ص569</ref>.

[[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] این کتاب را در ۷۱ باب و بر اساس الفیه ابن معطی در حماه تألیف کرده و به فرزندش تقی‌الدین محمد معروف به اسد و به روایتی به شیخ [[ابن بارزی، هبةالله بن عبدالرحیم|شرف‌الدین بارزی حموی]] تقدیم داشته است. کتاب با «باب الکلام و مایتألف منه» آغاز می‌شود و با باب «الادغام» پایان می‌یابد<ref>همان</ref>.

[[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] در مقدمه کتاب، ابن معطی را ستوده، اما کار خود را برتر از کار او دانسته است. با این حال، برخی معتقدند الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]]، اثر ابن معطی را از یادها نبرده و شرح‌های فراوانی که برای آن نوشته شده، موجب بقای آن شده است<ref>ر.ک: فرزانه، بابک، ج10، ص69</ref>.

گرچه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] در کتاب حاضر، مواد کهن دستوری را با شیوه‌ای نوین ارائه نکرده است، اما هم معاصران وی و هم دانشمندان قرن‌های بعد، با شگفتی به کار او نگریسته و آن را محور اساسی آموزش‌های خود قرار داده‌اند و بدین‌سان، الفیه [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]]، در زمره معتبرترین کتاب‌های دستوری، شناخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

این کتاب، با همه اهمیت آن، دشواری‌هایی نیز داشت که سبب شد شرح‌های مختصر و طولانی بسیاری بر آن نوشته شود<ref>ر.ک: همان</ref> و افراط در ایجاز که طبیعت اینگونه منظومه‌هاست، پیچیدگی‌هایی را در مطالب این کتاب پدید آورد، ازاین‌رو علاوه بر خود مؤلف و فرزندش بدرالدین، بسیاری از معاصران وی و نیز نحویان پس از او به شرح آن پرداخته‌اند<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج4، ص569</ref>. سپس، حاشیه‌نویسانی چون ابن جماعه (متوفی 819ق)، سینکی (متوفی 926ق)، ابن قاسم صباغ (متوفی 992ق)، مدابغی (متوفی 1170ق)، حنفی (متوفی 1181ق)، ضبان (متوفی 1206ق) و خضری (متوفی 1288ق)، به منظور تکمیل این شرح‌ها، بر آنها حاشیه نوشتند و عقیده خود را درباره ابیات مبهم آن، بیان داشتند. از سوی دیگر، کسانی چون محمود بن احمد عینی (متوفی 855ق)، شواهد الفیه و شروح آن را شرح و تفسیر کردند و برخی چون خالد بن عبدالله ازهری (متوفی 905ق)، به اینهمه اکتفا نکرده و یکایک ابیات الفیه را ترکیب کردند. از میان شروح الفیه شرح سیوطی در زمزه کتاب‌های درسی است و طلاب علوم دینی به آن می‌پردازند<ref>ر.ک: فرزانه، بابک، ج10، ص70-69</ref> که تمامی این امور، نشان از اهمیت ویژه این کتاب ارزشمند دارد.