نمایش مبدأ برای أخبار الأذکياء

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR25254J1.jpg
| عنوان =أخبار الأذکياء
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران =
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی]] (نويسنده)
[[آل زهوی، دانی بن منیر]] (مصحح)
|زبان
| زبان =عربی
| کد کنگره =‎‏/‎‏الف‎‏4 4092 PJA 
| موضوع =احادیث اهل سنت - قرن 6ق. - ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز
|ناشر 
| ناشر =المکتبة العصرية
| مکان نشر =لبنان - بیروت ** لبنان - صیدا
| سال نشر =1432ق - 2011م
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25254AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =-
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =25254
| کتابخوان همراه نور =25254
| کد پدیدآور =1804
| پس از =
| پیش از =
}}
'''اخبار الاذکیاء''' تألیف [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن جوزی]] (597-508ق)، مشتمل بر مجموعه ارزشمندی از سخنان حکیمانه و جالب اقشار مختلف مردم از انبیا و علما و دانشمندان گرفته تا مردم عادی است که در ابواب مختلف دسته‌بندی‌شده است. تحقیق کتاب توسط [[آل زهوی، دانی بن منیر|دانی بن منیر آل زهوی]] انجام‌شده است.
کتاب مشتمل بر مقدمه نویسنده و 33 باب است. محقق اثر عبارات کتاب را در 682 شماره دسته‌بندی کرده است.
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در مقدمه می‌نویسد: اما بعد، والاترین موهبات، موهبت عقل است؛ چراکه وسیله تحصیل معرفت الهی است و به‌وسیله آن مصالح تنظیم، عواقب لحاظ، غوامض فهم و فضائل جمع می‌شود. و چون عقلا در موهبت عقل متفاوت و در تحصیل تجارب و علم مختلف هستند، دوست داشتم که کتابی در اخبار اذکیا که فراست ایشان قوی و ذکاوت آن‌ها به جهت قوه جوهری عقولشان روشن است، گرد آورم. در این کار سه هدف داشتم: اول شناخت توان اذکیا با ذکر احوالاتشان؛ دوم بارورکردن عقول شنوندگان -اگر استعدادی برای نیل به آن مرتبه داشته باشند- چراکه دیدن عقلا و هم‌نشینی با ایشان برای خردمندان مفید است، پس شنیدن اخبار آن‌ها نیز همانند دیدن ایشان است و سوم ادب شدن خودبزرگ‌بین، هنگامی‌که اخبار کسی که پیروی از او برایش سخت است را می‌شنود.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص5</ref>
[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در ابواب اولیه کتاب از فضیلت و ماهیت عقل و معنای ذهن و ذکاوت سخن گفته است. از دیدگاه او نشانه‌های ذکاوت بر دو قسم است: حکما، از جهت صورت، اخلاق معتدل و بنیه متناسب و از جهت معنا و افعال سکوت و سکون و مانند آن را دلیل بر ذکاوت می‌دانند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17</ref>‏
او از گفته‌های هوشمندانه انبیاء و امت‌های گذشته نقل کرده و عباراتی را ذکر کرده که حکایت از ذکاوت پیامبر اسلام(ص) و خلفا و همچنین سلاطین و امراء و قضات و فقها و عباد و زهاد دارد. همچنین در بابی از کتاب ضرب‌المثل‌های عربی و حکمت‌هایی که از زبان حیوانات نقل‌شده گردآمده است.<ref>ر.ک: همان، ص218</ref>‏ و در باب دیگر حکایت‌هایی که از زیرکی کودکان اشاره دارد مطرح‌شده است.<ref>ر.ک: همان، ص183</ref>‏
اذکیا همیشه در بین دانشمندان و نخبگان نبوده‌اند بلکه گاه سخنان عوام و مردم عادی حکایت از زیرکی ایشان دارد؛ به‌عنوان‌مثال در شماره 394 چنین آمده است: ادیبی به دوستش گفت: به خداوند سوگند که تو بوستان دنیا هستی و دوستش به او گفت: تو نیز نهری هستی که آن بوستان از آن سیراب می‌شود.<ref>ر.ک: همان، ص136</ref>‏