نمایش مبدأ برای آیات الأحکام في جواهر الکلام

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR58092J1.jpg
| عنوان =آیات الأحکام في جواهر الکلام
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران =
[[صاحب جواهر، محمدحسن]] (نويسنده)
[[محبی، صاحب‌علی]] (محقق)
|زبان
| زبان =عربی
| کد کنگره =/ن3آ9 99/6 BP 
| موضوع =قرآن - احکام و قوانین - تفاسیر فقهی - شیعه - فقه جعفری - جنبه‏‌های قرآنی
|ناشر 
| ناشر =احسن الحديث
| مکان نشر =ایران - قم
| سال نشر =1387ش - 1388ش - 1429ق - 1430ق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE58092AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =964-5738-06-7
| تعداد جلد =6
| کتابخانۀ دیجیتال نور =58092
| کتابخوان همراه نور =58092
| کد پدیدآور =24463
| پس از =
| پیش از =
}}
'''آيات الأحكام في جواهر الكلام'''، نوشته [[محبی، صاحب‌علی|صاحب‌علی محبی]] (متولد1343ش) است که در مجموعه‌ای شش جلدی، آیه‌های فقهی قرآن را بر مبنای دیدگاه [[صاحب جواهر، محمدحسن|محمدحسن نجفی]] (1200 یا 1202-1266ق)، معروف به [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] در کتاب «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام]]» تحلیل فقهی کرده است.

کتاب با تقریظ [[معرفت، محمدهادی|آیت‌الله معرفت]] و [[حسن محمدتقی جواهری]] آغاز می‌شود؛ [[معرفت، محمدهادی|معرفت]]، تلاش گردآورنده را در راستای احیای اندیشه اصالت قرآن در شیوه‌های استنباط و اجتهاد خوانده است<ref>ر.ک: تقریظ کتاب، ج1، ص7</ref>‏. جواهری نیز آن را «تفسیر صاحب جواهر» نامیده است. البته، او از پژوشگران خواسته است این کار را با استخراج اصول متّبع، حدیث‌های درست و رخدادهای تاریخی از کتاب جواهر تکمیل کنند<ref>ر.ک: همان، ص14-13</ref>‏.

[[محبی، صاحب‌علی|محبی]] در مقدمه مفصل خود، تاریخ آیات الاحکام و چگونگی تفسیر فقهی از قرآن کریم را از عصر نبی مکرم اسلام تاکنون بررسی کرده است. سپس، شرحی از زندگی اخلاقی، سیاسی، علمی و خدمت‌های اجتماعی [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] را آورده است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص115-15</ref>‏.

او با تقطیع (استخراج) بخش‌های مرتبط کتاب [[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]] در موضوع عبادات و معاملات با سوره‌ها و آیه‌های قرآنی و تنظیم‌ نمودن و مرتب‌کردنشان به سیاق سوره‌ها و آیه‌های قرآن، سهم آن‌ها را در استنباط فقهی [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] نشان می‌دهد. البته در این کار، در جاهایی در ذیل یک آیه بیش از ده عنوان دیده می‌شود و در جای دیگر، هیچ آیه و حتی سوره‌ای، جایی را در بستر فقه برای خود نمی‌یابد؛ بااین‌همه، سرتاسر کتاب سیاقی یک‌نواخت دارد.

در این اثر، متن‌های گزینش‌شده از کتاب [[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]]، به‌صورت یکپارچه گزارش شده است؛ بنابراین در پایان هر متن، فقط نشانی آغاز آن متن از کتاب جواهر (چاپ 43 جلدی) در پاورقی آمده است و ‏چنانچه در متن، نام کتاب یا شخصی آمده باشد، محبی نشانی آن را درج کرده و در موارد دیگر، نشانی آن را نمی‌آورد.

در مورد حدیث‌ها، اگر نامی از کتاب حدیثی آمده باشد، نشانی حدیث بر اساس آن کتاب آورده شده است، اما اگر فقط حدیث ذکر شده باشد و صاحب جواهر نگفته که از کدام کتاب حدیث نقل کرده است، محبی نشانی حدیث را از [[تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة|وسائل الشیعه]] ذکر می‌کند.

نویسنده خواسته است که هر مطلبی از جواهر الكلام را که مرتبط با هر آیه و یا هر سوره‌ای است، به‌ترتیب سوره‌ها و آیه‌های قرآنی به‌صورت منضبط و با عنوان‌هایی روشن منعکس کند؛ بنابراین، روش گردآورنده اثر در دو بخش قابل تبیین است:

الف)- نحوه ارتباط متن‌های برگزیده‌شده از جواهر با سوره‌ها و آیه‌های قرآنی است که اعم از ارتباط تفسیری، ارتباط فقهی، ارتباط استنباطی و ارتباط شکلی (واژگانی) است؛

ب)- عنوان‌ها و انضباط آن‌ها در این اثر، بدین‌گونه است که عنوان‌ها حسَب سلیقه محبی برای متن‌های گزینش‌شده برگزیده شده‌اند؛ که گاهی از کتاب جواهر است و گاهی نوآوری خود محقق است. همچنین، ترتیب متن‌های مختلفی که ذیل یک آیه آمده است، حسب سلیقه و برداشت محقق (و نه ترتیب متن جواهر) است<ref>ر.ک: بی‌نام، ص103-101</ref>‏.

[[محبی، صاحب‌علی|محبی]] در جلد ششم، مجموعه‌ای از فهرست‌های گوناگون را برای اثرش گرد ‌آورده است؛ فهرست آیه‌های تفسیری، فهرست حدیث‌ها (به‌ترتیب نام معصومان) و روایت‌هایی که در آن‌ها به نام راوی تصریح نشده است، فهرستی از عنوان‌های کتاب و فهرستی از مصدرهای تحقیق در این شمارند<ref>ر.ک: متن کتاب، ج6، ص536-309</ref>.