نمایش مبدأ برای آداب المضيفين و زاد الآكلين

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR20719J1.jpg
| عنوان =آداب المضيفين و زاد الآکلين
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران =
[[سلطان محمود بن محمد]] (نويسنده)
[[افشار، ایرج]] (به کوشش)
|زبان
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‎‏/‎‏س‎‏8‎‏آ‎‏4 252 BP 
| موضوع =اخلاق اسلامی - سفره - آداب و رسوم - احادیث - سفره - آداب و رسوم اسلامی
|ناشر 
| ناشر =مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر =ایران - تهران
| سال نشر =1388ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20719AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| شابک =978-964-8700-78-7
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =20719
| کتابخوان همراه نور =20719
| کد پدیدآور =13236
| پس از =
| پیش از =
}}
'''آداب المضيفين و زاد الآكلين'''، تألیف [[سلطان محمود بن محمد|سلطان محمود بن محمد بن محمود]] (نیمه دوم قرن نهم) است که به کوشش [[افشار، ایرج|ایرج افشار]] منتشر شده است.
کتاب، پیرامون اخلاق و آداب خوردن و مهمانی رفتن و مهمانی کردن است. مطالب این کتاب عمدتا بر اساس مبانی و موازین و معیارهای مذکور در آثار حدیثی و کتب احکام و فتاوی و مآخذ و معارف دینی و بخشی نیز مبتنی بر مصادر و متون اصلی متصوفه نوشته شده است<ref>ر.ک: گزارش، صفحه دوازده</ref>.

نویسنده، این رساله را به نام خواجه جمال‌الدین عطاءالله (که به نظر می‌رسد صاحب مقام دیوانی بوده و به‌مانند مؤلف یکی از سلسله‌های متصوفه را پیروی می‌کرده)، به نگارش درآورده است<ref>ر.ک: همان، صفحه یازده</ref>. تاریخ کتابت این رساله مورد اختلاف بوده و آن را مربوط به قرن هشتم یا اواخر قرن دهم دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، صفحه دوازده</ref>. با توجه به سبک و زبان نگارش این رساله و همچنین آثاری که نویسنده از آنها بهره برده و تماما مربوط به پیش از سال 956ق بوده، می‌‎توان زمان میان‌سالی نویسنده را اواخر قرن دهم دانست و در این صورت نگارش رساله نیز در قرن دهم خواهد بود<ref>ر.ک: همان، صفحه سیزده</ref>.

نویسنده در نگارش این اثر عمدتا بر مصادر اهل سنت، مخصوصا آثار مربوط به مذهب حنفی و گاهی نیز مذهب شافعی تکیه کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه دوازده و بیست – بیست‌وسه</ref>؛ ازاین‌رو رساله بیشتر در احکام و آداب بر اساس تعالیم دو مذهب یادشده نوشته شده است<ref>ر.ک: همان، صفحه سیزده</ref>.

مطالب این رساله در پنج باب تنظیم شده و در آن به‌جز احکامی که درباره حلال و حرام بودن انواع غذاها آمده، تعیین شبهه‌ها در مورد غذاهایی ایراد شده است که از راه غصب، ظلمه، سلاطین، هدیه، خراج و... تهیه شده و به دست آمده است. علاوه بر آن، مطالب متنوعی در آداب شستن دستان، خلال کردن و سخن گفتن هنگام غذا خوردن، هم‌کاسه شدن با دیگران، شیوه تعارف نسبت به افراد مختلف، طرز غذا برداشتن و... را شامل شده است<ref>ر.ک: همان، صفحه سیزده - چهارده</ref>.

محقق، ضمن اشاره به اختلاف برخی عبارات متن در پاورقی کتاب، در مواردی نیز توضیحاتی پیرامون برخی کلمات داده است.