نمایش مبدأ برای اعلام العلماء: شناخت‌نامه روحانیت استان بوشهر

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR136672J1.jpg
| عنوان = اعلام العلماء
| عنوان‌های دیگر = اعلام العلماء: دانشنامه روحانیت استان بوشهر ** شناختنامه روحانیت استان بوشهر
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[صفایی، غلامعلی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  7م7ص 1413 DSR 
| موضوع =روحانیت -- ایران -- بوشهر   - مجتهدان و علما -- ایران -- بوشهر -- سرگذشتنامه 
|ناشر 
| ناشر = 
| مکان نشر = 
| سال نشر = 1401ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE136672AUTOMATIONCODE
| چاپ = 2
| شابک = 978-622-98344-2-8
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 136672
| کتابخوان همراه نور = 136672
| کد پدیدآور = 7771
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''اعلام العلماء: شناخت‌نامه روحانیت استان بوشهر'''، دانشنامه‌ای است به قلم [[صفایی، غلامعلی|آیت‌الله غلامعلی صفایی بوشهری]] (۱۳۳۸ش)  که  به بررسی و نگارش تاریخ زندگی، سیره، خدمات، و آثار علمی علمای برجسته و روحانیون استان بوشهر می‌پردازد تا میراث‌فرهنگی و دینی این منطقه را ثبت و حفظ نماید.

==انگیزه نگارش==
هدف نویسنده از نگارش این اثر تدوین دانشنامه‌ای در تراز شخصیت علمای استان بوشهر بوده است که موجب احیای تاریخ سراسر افتخار روحانیت استان و شخصیت‌های ارجمند روحانی آن گردد و بر اساس اسناد و مستندات، کشف، جمع‌آوری و ارائه شد. <ref>ر.ک: مقدمه، ص20-19</ref>‏

==ساختار==
#در این اثر پس از مقدمه‌، ابتدا با عنوان «تاریخ‌نامه» تاریخ مختصر روحانیت استان بوشهر و ویژگی‌های آن بیان شده است. سپس با عنوان «حیات نامه علمای استان بوشهر» زندگی‌نامه 140 نفر از علمای بوشهر ارائه شده است.

#چینش بیانی علما بر طبق نام خانوادگی به ترتیب حروف الفبا است و در موارد مشابه بر حسب ترتیب الفبایی نام اشخاص است.

#گزینش علمای مذکور در این کتاب حسب تاریخ تولد آنان «کمتر از سال ۱۳۲۰ش» و دوره حضور فعالیت ایشان و قدمای علما نسبت به معاصرین است.

#میزان انتخاب، «مدخلیت استان بوشهر» بر اساس یکی از معیارهای «تولد»، «اقامت» و «وفات» است. .<ref>ر.ک: همان، ص ۲۱</ref>‏.

==سبک نگارش==
# سبک نگارش بر اساس شیوه دانش‌نامه‌نویسی و نگارش تاریخ‌نویسی رجالی با ویژگی‌های «جامعیت» و «اختصار» است.

#منابع دانشنامه بر سه اساس: مستندات مکتوب رسمی مانند: اسناد رسمی دولتی و حوزوی؛ مقالات، جزوات و کتب منتشر شده حقیقی و مجازی؛ و مستندات شفاهی مطلعین معتبر است.

#بنای دانشنامه مطابق آیین‌نامه رسمی تالیفی آن بر بیان افراد بدون ذکر عنوان حوزوی و غیر از آن به جز سیادت می‌باشد. <ref>ر.ک: همان، ص22-21</ref>‏
==گزارش محتوا==
حوزه علمیه:

این بخش به معرفی فضای علمی و نیز ذکر اسامی روحانیون و فضلای بوشهر می‌پردازد که در مراکز مهم حوزوی حضور یافته و از بزرگان تاریخ تشیع استفاده علمی و اخلاقی کرده‌اند؛ از جمله این افراد می‌توان به افرادی چون سید محمدکبیر بلادی، شیخ محمد آل عصفور و سید محمدتقی بوشهری که از شاگردان شیخ انصاری بوده‌اند، اشاره کرد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص35،31</ref>‏.

یکی از ابعاد بسیار مهم تاریخ روحانیت استان بوشهر تألیفات ارزشمند در عرصه‌های مختلف علوم و معارف اسلامی است که در شاخه‌های مختلف دانش فقه (مناسک الحج: شیخ حسن آل عصفور و هدیة العباد: سید محمد موسوی بوشهری)، علم اصول (منظومه زهرة أرض الغری: شیخ عبدالله آل عبدالجبار، شرح تهذیب‌الاصول: شیخ عبدالعلی بن خلف آل عصفور)، ادبیات (الفیه: سید علی‌نقی دشتی، شرح تصریف: [[سید محمدتقی حجت]])، فقه السیاسة (اللایحة الجهادیة: سید عبدالله بلادی) و... است <ref>ر.ک: همان، ص38،37</ref>‏.

تبلیغ:

تبلیغ دین و هدایت الهی، رسالت انبیای الهی و اولیای خداوند بوده و روحانیون بوشهر نیز با کوشش مخلصانه و صادقانه در این عرصه در جغرافیای وسیع جهان اسلام و مکتب اهل‌بیت (ع) کوشیده‌اند. روحانیون بوشهری در مسیر تبلیغ با سختی‌ها و مشکلات فراوانی مواجه بوده‌اند؛ اما وظیفه خود را در قبال هدایت مردم فراموش نکردند و با عشق و تلاش و تکلیف‌مداری و صبر و استقامت به مردمان وطن خود خدمت نمودند <ref>ر.ک: همان، ص43</ref>‏.

زهد و پارسایی و ساده‌زیستی:

زهد و پارسایی در فرهنگ اسلامی به معنای دوری از جذب و ارتکاب حرام، و بی‌رغبتی به امور حلال دنیوی و بی‌اعتنایی به عناوین و مناصب اعتباری است. روحانیون بزرگوار بوشهر در طول تاریخ به زهد، پارسایی و ساده‌زیستی شهره بودند و این شیوه زندگی را در عمل به مردم نشان دادند. ایشان با کمترین امکانات زندگی می‌کردند و به امور دینی و وظایف شرعی می‌پرداختند <ref>ر.ک: همان، ص46،45</ref>‏.

اخلاق و مردم‌داری:

عالمان ربانی استان بوشهر دارای فضایل اخلاقی چون تواضع، خیرخواهی، مردم‌داری، احسان، صبر و استقامت بودند. روحانیت بوشهر الگوی مردم‌داری، خدمت و مواسات در جامعه روحانیت جهان تشیع هستند. عالمان بزرگی همچون حضرات آیات: شیخ محمد امامی حجتی، سید اسدالله رکنی و سید عیسی رکنی در مهمان‌نوازی، مردم‌داری و داشتن مضیف (مهمان‌خانه) برای اطعام مردم کم‌نظیر بوده‌اند <ref>ر.ک: همان، ص50-49</ref>‏.

ولایت‌مداری و مودت اهل‌بیت(ع):

ولایت‌مداری به معنای اعتقاد قلبی و التزام عملی به تبعیت از خداوند و حجت او است و اساس ادیان الهی و دین اسلام هست. عالمان و فضلای بوشهر از گذشته بر ولایت اهل‌بیت (ع) و پیروی کامل و عشق و مودت و محبت به اهل‌بیت(ع) استوار بوده‌اند. بسیاری از ایشان همچون آیت الله سید مهدی مهدوی در رثای اباعبدالله الحسین(ع) اشعار نغزی سروده‌اند<ref>. ر.ک: همان، ص52-51</ref>‏.

عبادت و انس با خدا:

عبادت و انس با خداوند متعال فرصتی آسمانی برای انسان است و عالمان وارسته بوشهر از طریق دعا، مناجات و تهجد به درجات عالیه رسیده‌اند. این بزرگواران مداوم به ذکر، قرائت قرآن و نماز مشغول بودند و سحرخیزی آنان نشانگر مرزوق بودنشان از دین و شریعت است. <ref>ر.ک: همان، ص56-55</ref>‏.

مقاومت ضد استعماری:

عالمان بوشهر مقاومت و ایستادگی در برابر تهاجمات نظامی، فرهنگی و اقتصادی بیگانگان و ظلم حکومتی را وظیفه شرعی خود می‌دانستند. این نهضت‌ها شامل مقاومت در برابر اولین تهاجم پرتغالی‌ها در سال ۹۲۰ق مطابق با 1514م و همچنین مقابله با چهار بار تهاجم انگلیس‌ها بود. <ref>ر.ک: همان، ص59-58</ref>‏.

علمای بزرگی چون [[آیت‌الله مجتهد برازجانی]] و دیگر علمای منطقه در این قیام‌ها نقش رهبری و دفاع از حریم دین و میهن را داشتند و مردم را به قیام و مقاومت دعوت می‌کردند <ref>ر.ک: همان، ص 61- 58</ref>‏.

انقلاب اسلامی:

علمای بوشهر در جریانان انقلاب اسلامی ایران به رهبری [[موسوی خمینی، سید روح‌الله|امام خمینی(ره)]] نیز از همان اوان نهضت به حمایت از آن رهبر عظیم‌الشأن و انقلاب اسلامی پرداختند. در این راه بسیاری توسط ساواک ممنوع‌المنبر شدند و برخی به زندان افتادند و تحت شکنجه‌های بسیار قرار گرفتند و برخی را چون شهید «ابوتراب عاشوری» به شهادت رساندند<ref>ر.ک: همان، ص64-63</ref>‏.

حیات نامه علمای استان بوشهر:

این بخش اصلی کتاب به معرفی شخصیت‌ها و شرح حال عالمان و روحانیون برجسته استان بوشهر اختصاص دارد که بر اساس تحقیقات میدانی و مستندات تاریخی گردآوری شده است. در این بخش، زندگی‌نامه یکصد و چهل تن از علمای منطقه، شامل تحصیلات، اساتید، آثار و خدمات اجتماعی آن‌ها ذکر شده است؛ مانند اعلام برجسته خاندان آل عصفور، بلادی، دشتی، و همچنین شخصیت‌هایی که در حوزه‌های فقه، اصول، ادبیات، تفسیر و دیگر علوم دینی تخصص داشتند. این قسمت، هسته اصلی دانشنامه را تشکیل می‌دهد. <ref>ر. : همان، ص413-65</ref>‏.

از علمای بزرگ آن دیار است:

محمدعلی سعادت شبانکاره‌ای: عالم گران‌قدر شیخ محمدعلی سعادت شبانکاره‌ای معروف به «مجتهد شبانکاره‌ای» در شبانکاره به دنیا آمد. پدر بزرگوار وی شیخ «عبدالکریم» و جد ایشان شیخ «عبدالعلی» از واعظان مشهور و مورداحترام منطقه دشتستان بودند که پس از مدتی در «بوشهر» سکونت گزیدند. او تحصیلات مقدماتی را نزد پدر به پایان رساند و به‌منظور ادامه تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف راهی این دیار شد. در فضای نورانی حوزه علمیه نجف از محضر بزرگانی چون شیخ انصاری بهره برد و به‌مراتب عالیه علمی و اخلاقی دست یافت. وی مورداعتماد و توجه بزرگان حوزه به‌ویژه شیخ انصاری بود؛ به‌طوری‌که شیخ انصاری از او به جهت زهد و تقوای «سلمان» و «ابوذر» دوران تعبیر می‌فرمود.

آن عالم بزرگوار در سال ۱۳۰۴ق به دعوت مردم کازرون برای به‌عهده‌گرفتن امور شرعی و هدایت مردم  به آن دیار رفت و به مدت ۲۲ سال در آن شهر به تدریس علوم دینی، ترویج شرع انور و خدمت به مردم پرداخت‏. سرانجام آن عالم ربانی در شبانکاره وفات یافت و در مقبره خانوادگی در قبرستان حافظیه شیراز به خاک سپرده شد>ر.ک: همان، ص 288-287</ref>‏.
==پانویس==
<references/>

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:تاریخ]]
[[رده:تاریخ ایران]]
[[رده:سلسله ها، تقسیم بندی دوره ای]]
[[رده:سلسله های پس از اسلام]]

[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مهر 1404 توسط سید محمد رضا موسوی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مهر 1404 توسط فریدون سبحانی]]