نمایش مبدأ برای دیوان غیاث‌الدین کججی

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR92342J1.jpg
| عنوان = دیوان غیاث الدین کججی
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[کجج تبریزی، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)
[[راستی پور، مسعود]] (مقدمه‌نويس)
[[پور ابریشم، احسان]] ( مقدمه‌نويس)
[[راستی پور، مسعود]] ( مصحح)
[[پور ابریشم، احسان]] ( مصحح)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =  /د9 5594 PIR 
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر = دانشگاه تبریز. مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی - انسانی ** مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
| مکان نشر = ایران - تبریز ** ایران - تهران
| سال نشر = 1395ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE92342AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 92342
| کتابخوان همراه نور = 92342
| کد پدیدآور = 68363
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''دیوان غیاث‌الدین کججی'''، مجموعه اشعار [[کجج تبریزی، محمد بن ابراهیم|خواجه غیاث‌الدین شیخ محمد کججانی (تبریزی)]]، مشهور به خواجه شیخ (سده هشتم هجری) است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات [[راستی پور، مسعود|مسعود راستی‌پور]] و [[پور ابریشم، احسان|احسان پورابریشم]]، منتشر شده است.

در این دیوان، طبع‌آزمایی [[کجج تبریزی، محمد بن ابراهیم|خواجه شیخ]] در قالب‌های شعری مختلف، با مضامین متنوع، از ادبیات تعلیمی و عرفانی تا مدح و مرثیه و سروده‌های عاشقانه به ‌چشم می‌خورد. از دیگر وجوه اهمیت این دیوان، می‌توان به ذکر چهارده دوبیتی فهلوی (به زبان آذری) اشاره نمود؛ گرچه نشان بعضی از فهلویات خواجه شیخ را در «جامع الألحان» نیز می‌یابیم<ref>ر.ک: پیشگفتار، صفحه بیست‌ودو</ref>.

از جمله ویژگی‌های دیوان کججی، آن است که نمی‌توان شاعر آن را از شعرای فارسی‌گوی طراز اول، بشمار آورد؛ زیرا در دیوان او، نشانه‌ای از چیرگی‌اش بر زبان فارسی، دیده نمی‌شود؛ ازاین‌روی کاربرد واژگان با معانی تازه در شعر او را می‌توان حمل بر ناآگاهی‌اش از معانی این واژگان کرد<ref>ر.ک: راستی‌پور، مسعود، ص229</ref>.

حضور برخی کاربردهای کمتر شناخته‌شده، یا کاربردهایی که در دوران شاعری [[کجج تبریزی، محمد بن ابراهیم|کججی]] از رواج افتاده بوده‌اند، در دیوان حاضر، نشانه‌ای است از انس وی با اشعار سرایندگان بزرگ معاصر و متقدم بر او. ازهمین‌روی، توجه به معانی تازه یا نادر واژگان در دیوان او، گاه به روشن شدن معانی این واژگان، در آثار دیگر گویندگان فارسی‌زبان، کمک کرده و همین امر، باعث اهمیت دیوان حاضر، گردیده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

واژه‌ها و ترکیب‌های ویژه دیوان حاضر، به سه گروه، تقسیم می‌شوند:
# واژگان فارسی که یکی از کاربردهای آنها، پیش از سده هشتم از رواج افتاده بوده و کججی از کاربرد نارایج آنها، بهره برده است.
# واژگانی که کاربرد نارایجی دارند و یکی از شواهد اندک‌شمار آنها، در دیوان کججی یافت می‌شود.
# مفردات و ترکیب‌های عربی که ساخت صرفی آنها با معنایی که کججی از آنها اراده کرده است، تناسب ندارد<ref>ر.ک: همان، ص229-238</ref>.

به‌عنوان مثال، از جمله واژگان فارسی که یکی از کاربردهای آنها پیش از سده هشتم از رواج افتاده و کججی از کاربرد نارایج آن، بهره برده است، «اگر» معادل «یا» در بیت زیر می‌باشد:

{{شعر}}
{{ب|''گر بر سرم زجور تو تیغ جفا فتد''|2=''«گر» بر دلم ز هجر تو تیر بلا رسد''<ref>ر.ک: همان، ص230</ref>}}
{{پایان شعر}}
==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
# پیشگفتار.
#[[:noormags:1297656|راستی‌پور، مسعود، «فواید واژگانی دیوان غیاث‌الدین کججی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه میراث، بهار و تابستان 1396- شماره 60]].



==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]
 
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]
 
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]
 
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]

[[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1402 توسط عباس مکرمی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1402 توسط محسن عزیزی]]