نمایش مبدأ برای فردوس الحکمة بحر المنافع و شمس الآداب

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR34178J1.jpg
| عنوان = فردوس الحکمة بحر المنافع و شمس الآداب
| عنوان‌های دیگر = فردوس الحکمه. فارسی
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[طبری، علی بن سهل]] (نويسنده)
[[منزوی، علی نقی]] (مترجم)
[[ذاکر، محمدابراهیم]] ( مترجم)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏ف‎‏4041‎‏ 181 ‏RIS‎‏ 
| موضوع =پزشکی - متون قديمی تا قرن 14 - پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
|ناشر 
| ناشر = دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. مرکز تحقیقات طب سنتی و مفردات پزشکی
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1391ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE34178AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = 978-964-5682-93-2
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 34178
| کتابخوان همراه نور = 34178
| کد پدیدآور = 3182
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''فردوس الحكمة (بحر المنافع و شمس الآداب)'''، نوشته [[طبری، علی بن سهل|ابن رَبَّن طبرى، ابوالحسن على بن سهل طبری]] (حدود 157-260ق)، پزشک و داروشناس مشهور ایرانى سده سوم هجرى است. این کتاب دائرةالمعارف طبى و یکى‌ از کهن‌ترین‌ و معتبرترین‌ آثار جامع‌ طب‌ اسلامى‌ در «طب‌ الأبدان‌ و الأنفس‌» است که غیر از طب‌، از علوم‌ مختلف‌ دیگر مانند فلسفه‌، هواشناسى‌، جانورشناسى‌، جنین‌شناسى‌، روان‌شناسى‌ و ستاره‌شناسى‌ نیز در آن سخن‌ رفته‌ است‌. این کتاب را [[منزوی، علی‌نقی|علی‌نقی منزوی]] (1389-1302) و [[ذاکر، محمدابراهیم|محمدابراهیم ذاکر]] (1335ش) به فارسی برگردانده‌اند.

ابن ربّن کتاب را «کنّاش»‌ (به معنی «مجموعه مختصر») نامیده‌ و به‌ «بحر المنافع‌» و «شمس‌ الآداب‌» ملقب‌ ساخته‌ است‌. بدین‌ ترتیب‌ دانسته‌ مى‌شود آنان‌ که‌ «كناش‌ الحضرة» و «بحر الفوائد» را کتاب‌های‌ مستقلى‌ دانسته‌اند، راه‌ خطا پیموده‌اند. این‌ کتاب‌ با 30 مقاله‌ و 360 باب، یک‌ دوره کامل‌ طب‌، درمان‌ و بهداشت‌ را در بر دارد و چون‌ از نخستین‌ کتاب‌های‌ طبى‌ اسلامى‌ است‌، نظرات‌ قدما نیز در آن‌ منعکس‌ است‌. ابن‌ ربن‌ در نوشتجات‌ این‌ کتاب‌ از آثار [[بقراط]]، جالینوس‌، [[ارسطو]]، [[یوحنا برماسویه‌]]، [[حنین‌ بن‌ اسحاق‌]] و رساله‌های‌ هندی‌ و دیگر آثار گذشتگان‌ سود جسته‌ است‌. بخشى‌ از آن‌ نیز ویژه طب‌ هندی‌ است و تنها کتاب‌ از پیشینیان‌ است‌ که‌ در طب‌ هندی‌ به‌‌تفصیل‌ بحث‌ کرده‌ است‌. فردوس‌ الحكمة، یکى‌ از کتب‌ معانى‌ و آغازین‌ طبى‌ در تمدن‌ اسلامى‌ است‌ که‌ شیوه آن‌ مورد استفاده متأخران‌ قرار گرفته‌ است‌؛ چنان‌که‌ [[رازی، محمد بن زکریا|رازی‌]] در «[[الحاوي في الطب|الحاوي]]»‌، قلانسی‌ در «اقراباذین»‌، [[ابن بیطار، عبدالله بن احمد|ابن‌ بیطار]] در «[[الجامع لمفردات الأدوية و الأغذية|جامع‌ المفردات‌ الأدوية و الأغذية]]»،‌ به‌مناسبتی‌ از آن‌ نام‌ برده‌اند. این کتاب با مقدمه‌ای‌ بسیار عالمانه‌ از روی‌ نسَخ‌ برلین‌، بریتانیا و گوتا به دست «محمد زبیر صدیقی»‌ در 1928م‌، در برلین‌ چاپ‌ شده‌ و هم‌اکنون‌ در دسترس‌ است‌. ابن‌ ربن‌ خود نیز آن‌ را به‌ سریانی‌ ترجمه‌ کرده‌‌ است<ref>ر.ک: انزابی‌نژاد،رضا، ج3، ص546-545</ref>‏.

«فردوس‌ الحكمة» دربرگیرنده رشته‌های گوناگونی است که در پزشکی کهن زیرمجموعه آن بودند و گسترش اینها در روزگار ما به‌اندازه‌ای است که هر کدامشان دانشی جداگانه و گسترده است. این رشته‌ها عبارتند از: حکمت طبیعی؛ اقلیم‌شناسی و کیهان‌شناسی و هیئت و نجوم؛ تاریخ تکامل؛ کالبدشناسی یا آناتومی (که این بخشِ آن بسیار نارسا و اندک است)؛ کارکرد اندام‌ها یا فیزیولوژی؛ آسیب‌شناسی (شناسایی بیماری‌ها، سپس درمان هر کدام)؛ روان‌شناسی؛ بهداشت و راه‌های پیشگیری از بیماری‌ها؛ دانش تغذیه (شناسایی مزه‌ها، بازگو کردن ارزش گیاهان و ارزش برخی از میوه‌ها، دانه‌ها، روغن‌ها، ترشیجات، مربّاها، گوشت‌های گوناگون و مانند اینها که شیوه کاربست هرکدام از نظر چگونگی و چندایی ارائه شده است)؛ دانش داروشناسی و داروسازی (که دربرگیرنده داروهای تکی (گیاهی، کانی و جانوری) و داروهای ترکیبی است). در این کتاب بخش‌های وِردگونه، جادوگرانه و خرافاتی نیز در جای‌جای آن دیده می‌شود که بیشتر این وِردها به زبان عبری و از آیین یهودیان است.

ازآنجاکه ابن ربّن بیشتر، «سیاسی‌کار» و در پی منشی‌گری و دبیری دربارهای گوناگون بود، نمی‌توانست مانند همکاران پزشک پیشین و پس از خود (مانند زکریای رازی، ابن سینا و اهوازی) درمانگری را به شیوه دایر کردن مطب و یا پیوسته در بیمارستان‌ها بودن انجام دهد. ازاین‌رو، او به دانش کالبد‌شکافی و تشریح (کاردپزشکی) آشنایی بسنده‌ای نداشته و یا نخواسته آن را به روی کاغذ بیاورد<ref>ر.ک: دیباچه، ص25-24</ref>‏.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
# دیباچه.
# انزابی‌نژاد، رضا، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1392.


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:علوم پزشکی]]

[[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1402 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1402 توسط محسن عزیزی]]