نمایش مبدأ برای الإستثناء في التراث النحوي و البلاغي

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR33062J1.jpg
| عنوان = الإستثناء في التراث النحوي و البلاغي
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[کاظم، کاظم ابراهيم]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = عربی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏ک‎‏2‎‏الف‎‏5 6151 ‏PJ‎‏ 
| موضوع =زبان عربی - استثنا - زبان عربی - معانی و بیان
|ناشر 
| ناشر = عالم الکتب
| مکان نشر = مصر - قاهره
| سال نشر = 13سده
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33062AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 33062
| کتابخوان همراه نور = 33062
| کد پدیدآور = 20803
| پس از = 
| پیش از = 
}}

'''الإستثناء فی التراث النحوی و البلاغی'''، نوشته [[کاظم ابراهیم کاظم]]، پژوهشی تخصصی در زمینه اصطلاح ادبی استثناء و انواع و کاربردهای آن در زبان و ادبیات عربی از نظر علم نحو و بلاغت است. نویسنده مطالبش را با توجه به آرای متقدمان (مانند [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]] و [[فراء]]) و متأخّران (مثل [[سیرافی، حسن بن عبدالله|سیرافی]]، [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|جرجانی]] و [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضی]]) نوشته و تحلیل کرده است.

==روش نگارش==
نویسنده با بیان اینکه استثناء از موضوعات اختلافی و مورد توجه نحویان است، فصل‌های چهارگانه کتابش را معرفی کرده و افزوده است: در این پژوهش به ره‌آوردهای نحویان و سایر ادیبان در این موضوع اعتماد کردم و بر اساس ترتیب تاریخی به تحلیل و نقد آرای آنان پرداختم و از نوشته‌های خودشان استفاده کردم.<ref>مقدمه کتاب، ص13- 16</ref> او در ادامه، اسامی تعدادی از آثار مورد استفاده خودش را ذکر کرده که در نظر او از مهمترین کتابهای نحوی، پژوهش‌های قرآنی، تفسیری، بلاغی، لغوی و آثار جدید ادبی است.<ref>مقدمه کتاب، ص13- 16</ref>

==ساختار و گزارش محتوا==
این کتاب از چهار فصل به ترتیب ذیل تشکیل شده است:
#'''پیدایش و تغییرات اصطلاح استثناء'''<ref>متن کتاب، ص19- 46</ref>: به نظر نویسنده اصطلاحات مشهور این باب عبارت است از:
##'''اصطلاحات متقدمان'''
### استثناء
###حروف استثناء
###مستثنی
### استثناء منقطع
### استثناء متصل.<ref>همان، ص45</ref>
##'''اصطلاحات متأخران'''
###مستثنی منه
### مفرغ
###ادوات استثناء
###حصر
###قصر.<ref>همان، ص46</ref>
#'''ادوات استثناء''': در این فصل، تعداد 27 مورد از ادوات استثناء در سه گروه حروف، افعال و اسامی توضیح داده شده است.<ref>همان، ص47- 148</ref> نویسنده می‌گوید: هدف از «لیس غیر» تفاوتی با «لیس إلّا» ندارد و تأکید را می‌رساند و از باب قصر است.<ref>همان، ص147</ref>
#'''انواع استثناء''': استثنا‌ءهای متصل، منقطع و مفرغ در این فصل بررسی شده است.<ref>همان، ص149- 246</ref> نویسنده می‌نویسد: مفرغ استثناء نیست؛ بلکه نوعی حصر و قصر است و در برخی ادوات با استثناء اشتراک دارد.<ref>همان، ص246</ref>
#'''قضایای نحوی و ترکیبی در استثناء''': در این فصل، عامل در مستثنی و تقدیم، تکرار و حدف آن و مفهوم استثناء توضیح داده شده است.<ref>همان، ص247- 298</ref>

==جدول و نمودار==
نویسنده برای توضیح بهتر مباحث کتاب از چند نمودار و جدول نیز استفاده کرده است.<ref>همان، ص 181، 231- 232، 242، 294- 297</ref>

==منابع نویسنده==
نویسنده برای نگارش این اثر از 115 منبع (فقط کتاب‎های عربی در موضوعات علوم قرآنی، تفسیری، بلاغی، نحوی، لغوی، روایی و..) استفاده کرده است.<ref>همان، ص301- 312</ref>

==پانویس==
<references/>

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]

[[رده:مقالات بازبینی شده2 بهمن 1401]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1401 توسط محمد خردمند]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1401 توسط سید محمد رضا موسوی]]