نمایش مبدأ برای حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR01048.jpg|بندانگشتی|حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله
|-
|نام‎های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" | اب‍ن‌ال‍ب‍ی‍ع‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌

ام‍ام‌ ح‍اک‍م‌ ن‍ی‍ش‍اب‍وری‌

ح‍اک‍م‌ ال‍ن‍ی‍س‍اب‍وری‌

ن‍ی‍ش‍اب‍وری‌، ح‍اک‍م‌ اب‍و ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌ م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌
|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |عبدالله
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |321 ه‍ 
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |نیشابور
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |405 ق
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |محمد بن یعقوب الأصم

ابوبکر النجاد

محمد بن یعقوب الشیبانی ابن الأخرم

محمد بن عبدالله بن أحمد الصفار
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[من کتب اصول الحدیث معرفه علوم الحدیث و کمیه اجناسه]] 

[[تاریخ نیشابور]] 

[[المستدرك علی الصحيحین]] 
|- class="articleCode"
|کد مؤلف 
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE01048AUTHORCODE
|}
</div>

'''ابوعبداللّه محمد بن عبداللّه بن محمد حاكم نيشابورى''' (321-405ق)، عالم و محدّث برجسته، فقیه شافعی، تاریخ‌نگار محلّی قرن چهارم و پنجم هجرى

== ولادت ==
وى در سال 321 ه‍ در نيشابور متولد شد ودر سال 405 ه‍ در همين شهر، در اثر سكته درگذشت.

او از سنّ ۹سالگی (۳۳۰ق) و تحت نظر پدر و دایی‌اش شروع به سماع حدیث کرد و از سنّ ۱۶سالگی نوشتن را شروع کرد (۳۳۷ق) در ۲۰ سالگی در سفری به عراق برای شنیدن حدیث رفت و پس از بجای آوردن حج، به خراسان و ماوراءالنهر بازگشت و در نیشابور ساکن شد.

در زمان دولت سامانیان و در سال ۳۵۹ق به قضاوت شهر نساء منسوب شد و نیز پس از مدتی قضاوت جرجان (گرگان امروزی) را به او پیشنهاد کردند که این سمت را نپذیرفت. در همان روزها به عنوان سفیر دولت سامانی به دربار آل‌بویه رفت‌وآمد داشت و در کارهای سیاسی، قضایی و اجتماعی فعّال بود. حاکم سرانجام پس از ۸۴ سال زندگی -به تحصيل و تدريس و تأليف گذرانيد.

حاكم در طلب دانش‌هاى زمان خويش به اقطار مختلف عالم اسلامى، از نيشابور تا عراق‌و حجاز و ماوراء النهر و ديگر بلاد خراسان سفر كرد.«حاكم» عنوانى است كه به جهت تصدّى‌منصب قضاوت به ابوعبداللّه داده‌اند.در سياست برخى به نقش وى‌در ميانجيگرى ميان سامانيان و آل بويه اشاره كرده‌اند.شايد تمايلى كه حاكم به تشيع داشته و نويسندگان اهل سنت غالباً  او را از اين بابت، به شدّت، موردانتقاد قرار داده‌اند و در دوره‌هاى بعد دليل اين تشيع او را نقل حديث«من كنت مولاه‌فهذا على مولاه» و حديث«طير» دانسته‌اند، در اصل همين تمايلات سياسى او بوده است‌زيرا او در حقيقت براى آشتى ميان دو دولت شيعى و متمايل به شيعى ايرانى مى‌كوشيده‌است و دشمنان او كه طرفدار خلافت عباسى بوده‌اند اين كوشش او را نپسنديده‌اندو او را به تشيع متهم كرده‌اند و بعدى‌ها دليل تشيع او را در نقل اين احاديث جستجو كرده‌اند.

== وفات ==
حاکم در صفر سال ۴۰۵ هجری قمری درگذشت و در نیشابور به خاک سپرده شد.

==حاکم نیشابوری متهم به تشیع==
حاکم نیشابوری با درج حدیث‌هایی در منقبت امام علی (ع) یه شیعه‌بودن متهم شد؛ عالمانی همچون خطیب بغدادی او را متمایل به تشیع می‌دانند بغدادی سخن ارموی را در باره او می‌آورد به این‌که: حاکم احادیثی را که به زعم خود بر طبق شرایط صحیح بخاری و مسلم بود جمع کرد و از جملۀ آن‌ها حدیث « طیر» و حدیث « من کنتُ مولاهُ فعلیّ مولاه» بود و این کار سبب شد که « اصحاب حدیث این کار او را رد کنند و به سخنش توجه نکنند و کارش را درست ندانند.»؛ ذهبی نیز سخن أبواسماعیل عبدالله بن محمد هروی را در بارۀ حاکم نقل کرده است که گفته است: «ثقةٌ فی الحدیث، رافضیٌ خبیث». البته ذهبی از حاکم دفاع کرده است و می‌گوید: «کلّا لیسَ هو رافضیاً بلی یتشیّع»؛ ابن طاهر می‌گوید:« حاکم در باطن، شیعۀ متعصّبی بود ولی در ظاهر[خلافت خلفاء] اظهار تسنّن می کرد، او از معاویه منحرف بود و از اظهار آن هیچ ابایی نداشت.» (حتّی به همین دلیل عبدالله بن کرام که طرفدار معاویه بود حاکم را خانه نشین کرده ومنبرش را شکسته بود ولی وی حاضر نبود به درخواست دیگران در فضیلت معاویه حدیثی نقل کند و می‌گفت: «لایجیءُ من قلبی، لایجیءُ من قلبی»)؛ سمعانی می‌گوید: «و کان فیه تشیّع»؛ ابن تیمیه نیز در منهاج السنّة سخنانی در مورد حاکم گفته است.

اتهام‌ها به حاکم بر ارزش کتاب مستدرک تأثیر گذاشته است؛ ابوسعید مالینی مدّعی است همه کتاب را از آغاز تا پایان خوانده است و در آن هیچ حدیثی را که منطبق بر شروط بخاری و مسلم باشد نیافته است؛ ذهبی می‌گوید: از آنجا که شأن کتب مستدرک به آوردن حدیث‌های جعلی و ساختگی است، در کتاب حاکم نیز حدیث‌های موضوعه وارد شده است، ذهبی 100 حدیثِ موضوع از حدیث‌های کتاب مستدرک را در جزئی گرد آورده است؛ ابن جوزی نیز در کتاب الموضوعات خود 60حدیث جعلی از کتاب حاکم را گردآوری نموده است؛ ذهبی ادّعا می‌کند: نیمی از حدیث‌های کتاب بر اساس شروط بخاری و مسلم است و ربع آن، حدیث‌های صحیح و فقط یک‌چهارم آن، حدیث‌های مناکیر، مطلب‌های موهومی که اصلی ندارد و موضوعات است؛ ابن حجر عسقلانی می گوید: «حاکم در اواخر عمر دچار غفلت شد و احوالش دگرگون گشت و در همین زمان هم مستدرک را نوشت.» البته، ابن صلاح بهترین سخن در این مقام را گفته است که: «چیزی که حاکم حکم به صحّتش کرده ولی درکتب أئمه قبلی (بخاری و مسلم) نیامده، اگر صحیح نباشد دست کم حسَن است و می‌توان با آن احتجاج کرد و به آن عمل نمود، مگر مواردی که در آن بیماری‌ای باشد که موجب ضعف حدیث گردد.»<ref>ر.ک: مسعودی، جواد</ref>‏


==آثار==

#تاريخ النّيسابوريين
#المستدرك على الصحيحين
#معرفة علوم الحديث
#مزكّى الأخبار
#الاكليل
#المدخل الى الاكليل
#فضائل فاطمة الزهرا
#فضائل الشافعى
#المدخل الى الصحيح
#كتاب الضعفاء
#علل الحديث
#مفاخر الرضا و ساير آثار.

==مترجم كتاب==


«محمد بن حسين بن احمد المعروف بالخليفة النيسابوري» مترجم «تاريخ النيسابوريين» حاكم احتمالا در اواخر قرن هفتم و حدود 690 هجرى متولد شده است.در كتب رجال اطلاع چندانى دربارۀ اين شخص يافت نمى‌شود.

نسخه‌اى كه امروز از تاريخ نيشابور خليفه در اختيار ماست، صورت تغيير شكل يافتۀ ترجمه و تلخيص اوست؛ یعنى در فاصله حدود 690 تا 750 هجرى كه دورۀ احتمالى حيات خليفه است و روزگار كتابت اين تلخيص كه مسلما بايد بعد از هشتصد و هشت هجرى باشد، اين كتاب دستخوش تغييراتى شده است و در آن‌بعضى وقايع قرن نهم هجرى را نيز وارد كرده‌اند.ظاهرا حذف و تلخيص‌هايى ازجانب كاتب در آن اعمال و اطلاعاتى نيز بر آن افزوده شده است.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
# جواد مسعودی، «المستدرک علی الصحیحین»، مجله محدث نو، مهر و آبان 1387 - پیش شماره 1، پایگاه اطلاعرسانی حوزه نت، نشانی:
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6441/7043/85422

{{سرور زنان جهان}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[فضائل فاطمة الزهراء]] 

[[تاریخ نیشابور]] 

[[المستدرك علی الصحيحین]] 

[[من کتب اصول الحدیث معرفه علوم الحدیث و کمیه اجناسه]] 

[[المستدرك علی الصحيحین فی الحدیث]] 

[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:محدثان]]