نمایش مبدأ برای عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR03403.jpg|بندانگشتی|عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر
|-
|نام‌های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" | امیر عنصرالمعالی

امیر کیکاوس بن اسکندر

کیکاوس بن اسکندر
|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |اسكندر 
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |قرن پنجم 
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |در حدود سال 480ق
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[قابوس نامه]] 
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE03403AUTHORCODE
|}
</div>

'''كيكاوس بن اسكندر عنصر المعالى''' (در حدود سال 480ق)، ملقب به عنصر المعالى، از امرا و پادشاهان آل زيار بوده كه چندى نيز بر قسمتى از كوهستان‌هاى فراخ مازندران (طبرستان و گرگان) حكمرانى مى‌كرده است.

== ولادت ==
وى در اوايل قرن پنجم هجرى به دنيا آمده است.

== تحصیلات ==
او نوه شمس المعالى قابوس بن وشمگير، حاكم بزرگ آل زيار بود و در كودكى و نوجوانى علوم و فنون زمان خود را در دربار پدر و پدربزرگ فراگرفت و طبق رسوم آن روز، آداب حكومت و ملك‌دارى را نيز آموخت.

كيكاوس ظاهرا اطلاعات عميقى در ادبيات فارسى و عربى، منطق و حكمت، فلسفه و آئين حكومت و اخلاق داشته است و در دوران حكومت خود بر بخشى از متصرفات دولت آل زيار، رعايت عدل و انصاف را سرلوحه اعمال خود قرار داده بود.

وى در جوانى، به سير و سياحت پرداخت و چندى نيز در دستگاه سلطنت دوره دوم غزنويان، سلطان مودود غزنوى بسربرد و با اين سلطان، در جنگ‌هاى هند شركت كرد.

وى همچنين در جنگ‌هاى مسلمانان با روميان نيز حضور يافت و به سفر حج رفت. اين سفرها به همراه مطالعات عميق علمى و ادبى و آشنايى با شيوه ملك‌دارى و حكومت، وى را بر آن داشت تا در اواخر عمر، كتاب بزرگى به نام «قابوس‌نامه» را در اخلاق، رفتار و طريق رفتار با ديگران و... به رشته تحرير درآورد كه اين كتاب از لحاظ سبک نگارش و تنوع موضوعات در نوع خود بى‌نظير است.

وى قابوس‌نامه را در پند و اندرز و خطاب به فرزندش گيلان شاه نوشت و نصايح گوناگونى را كه حاصل يك عمر تجربه وى بود، در اختيار پسرش نهاد.

وى در اين كتاب، نكات اخلاقى مختلفى نظير: رعايت حقوق و احترام پدر ومادر، نحوه خوردن و آشاميدن، اغذيه و اشربه گوناگون، عشق و محبت، شكار، ورزش (چوگان‌بازى) نحوه مديريت، رعايت حق و حقوق مردم، لزوم فراگيرى دانش‌هاى روز و... اشاره كرده است.

بيان جزئيات در مسائلى چون طب قديم و جديد، نجوم و ستاره‌شناسى، بردگان، طبقات مختلف مردم، چگونگى تجارت و خريد و فروش و... حكايت از وسعت ديد و دانش وى داشته و رنج او را در فراهم آوردن اين اطلاعات نشان مى‌دهد.

وى در پندنامه بزرگ خود، به صراحت از اشتباهات و خطاهاى خويش كه در جوانى و بر اثر بى‌تجربگى انجام داده، اظهار ندامت كرده و خواهان پند گرفتن خوانندگان از اين خطاها شده است.

كتاب قابوس‌نامه كه به سبب نصايح و اندرزهاى فراوان آن به نصيحت‌نامه و پندنامه نيز معروف گشته، همواره محبت را اصل اساسى در ارتباط با ديگران دانسته است و نویسنده در اكثر فرازهاى كتاب، خطاب به فرزند خود، مثال‌هايى از تاريخ گذشته ايران و درگذشتگان را ذكر كرده كه هريك، جنبه عبرت‌آموزى داشته و به حق، حتى هم‌اكنون نيز خوانندگان خود را به تأملى عميق واداشته و آنها را تحت تأثير قرار مى‌دهد.

متن روان و شيواى قابوس‌نامه، نشان‌دهنده پختگى قلم نویسنده و پيشرفت ادبى ايران در قرن پنجم هجرى است، به‌گونه‌اى كه اين كتاب از لحاظ محتوا و عمق بينش، با بسيارى از كتب ادبى فعلى قابل مقايسه بوده و حتى برتر شمرده مى‌شود.

==وفات==

تاريخ دقيق وفات وى، به‌درستى معلوم نيست. همين قدر مى‌دانيم كه در اواخر قرن پنجم هجرى  در حدود سال 480ق و ظاهرا چندى پس از تأليف كتاب بزرگ خود، درگذشته است. وى يكى از ستاره‌هاى بزرگ فرهنگ و هنر ميهن كهنسال ما به شمار مى‌رود كه برگ زرين ديگرى بر افتخارات ايران‌زمين اضافه نموده است.

==منابع مقاله==
#[https://tarikh.inoor.ir/fa/event/list?Keyword=119360&amp;KeywordTitle=%DA%A9%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B3_%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C پایگاه جامع تاریخ]

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[قابوس نامه]] 

[[كتاب النصيحة المعروف باسم قابوس نامه]] 

[[گزيده قابوس نامه (متن فارسی از قرن پنجم هجري)]] 

[[حکایات قابوسنامه]] 


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:اردیبهشت (1400)]]