نمایش مبدأ برای قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR45908.jpg|بندانگشتی|قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر
|-
|نام‎های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" |

|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |جبر
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |21ق
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |مکه
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |104 یا 105ق
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |[[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)]]
[[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[تفسير الإمام مجاهد بن جبر]]
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE45908AUTHORCODE
|}
</div>

'''مجاهد بن جبر قرشی مخزومی''' (21-104 یا 105ق)، از بزرگان مفسران تابعی و علمای ایرانی‌تبار علوم قرآن است.

==ولادت==
ابوالحجاج مجاهد فرزند جبر و یا جبیر مکی مخزومی، در سال 21 در مکه متولد شد<ref>ر.ک: معرفت، محمدهادی، ج1، ص304</ref>.

==اساتید و شیوخ==
علوم و فنون تفسیر و تأویل را از مولای خود [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)]] و [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] اخذ کرد. برخی افزون بر این، جمع بسیاری از مشایخ او را مانند [[جابر بن عبدالله انصاری]] و [[ام‌سلمه]] و [[ام‌هانی]] دختر ابوطالب و جز ایشان یاد کرده‌اند<ref>ر.ک: شهیدی صالحی، عبدالحسین، ص30</ref>.

==جایگاه علمی و اخلاقی==
در تفسیر وی نشانه‌های بسیاری بر تفکر اشراقی و ایرانی و گرایش به عقل می‌توان یافت.

[[ابونعیم، احمد بن عبدالله|ابونعیم اصفهانی]] و [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]] در تاریخ دمشق و دیگران می‌نویسند که مجاهد سه بار تفسیر خویش را بر ابن عباس عرضه کرد. تفسیر آیات قرآن کریم را یکان‌یکان سؤال می‌کرد. در کسب دانش بسیار کوشا بود. مردی متواضع و متفکر و دارای اخلاق حمیده بود و همیشه در افکار خود فرو رفته بود.

برای کسب علم هر دری را می‌زد و هیچ تکبری در این مورد نداشت. حتی به اهل کتاب برای کسب دانش مراجعه می‌کرد و بهره می‌گرفت. بعضی در این مورد از او انتقاد کرده‌اند.
به مقام علمی و درجه بزرگ اجتهاد نائل گردید و نبوغ عظیم نشان داد و آوازه بلندی یافت و نامش محافل علمی سراسر اقالیم اسلامی را فراگرفت. شهرت بسیاری کسب کرد. بزرگان علم و فضل در مقابل او سر تعظیم فرود آوردند. او مقدم بر همه تابعین بود. حرص شدیدی به معرفت آیات و تفسیر آن‌ها داشت.

سفر کردن بسیار را خوش می‌داشت و در بلاد اسلامی به سیر و سیاحت می‌پرداخت و در اکثر شهرها به تدریس مشغول می‌گشت. درازترین ایام عمر خویش را در مکه مکرمه و عراق سپری کرد. کرسی تدریس علوم قرآن کریم را در مسجد کوفه برپا کرد. جمعی بسیار از مفسران فریقین سنی و شیعی و استوانه‌های علوم قرآن کریم و قرائات، در حوزه او تربیت یافتند و از محضرش بهره‌مند گشتند.

[[ابن سعد، محمد بن سعد|ابن سعد]] در [[الطبقات الكبری (دار الكتب العلمية)|طبقات کبری]] وی را عالم ثقه و فقیه بزرگ و کثیر الحدیث و... دانسته است. [[ذهبی، محمد بن احمد|شمس‌الدین محمد ذهبی]]، در «[[العبر في خبر من غبر|العبر]]» او را اعلم تابعین در تفسیر خوانده است. نویسنده «[[تذكرة الحفاظ]]» وی را مقری و مفسر و حافظ قرآن کریم وصف کرده است. در «[[ميزان الاعتدال في نقد الرجال|ميزان الاعتدال]]» وی را یکی از اعلام ثبت اسلام و ثقه خوانده است که اجماع ملت بر امامت او متفق‌القول هستند. [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]] متوفی 571ق در «[[تاریخ دمشق (سهیل زکار)|تاریخ دمشق]]» از قول سفیان ثوری آورده است که: تفسیر قرآن کریم را از چهار نفر فراگیرید: [[سعید بن جبیر]]، مجاهد، [[عکرمه]]، [[ضحاک بن مزاحم]]. قتاده می‌گفت: اعلم تابعین در تفسیر قرآن مجید مجاهد است. [[یحیی بن معین]] و [[ابن ابی‌زرعه، عیسی|ابوزرعه]] و [[نسائی، احمد بن علی|ابوعبدالرحمن نسایی]] همگی متفق‌القول بودند که مجاهد از تابعین مورد اعتماد و از اصحاب ابن عباس بوده است<ref>همان، ص31-34</ref>.

==شاگردان==
بیش از سی نفر از شاگردان او را [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] در «[[تهذيب التهذيب|تهذیب]]» و [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] در «[[سير أعلام النبلاء]]» نام برده است. خلق بسیاری از محدثان و آشنایان علوم قرآن کریم و قراء از شاگردان مجاهد بودند که همگی بعد از وی در عراق و حجاز کرسی تدریس علوم قرآن مجید و تفسیر را به خود اختصاص دادند<ref>ر.ک: همان، ص33</ref>.


==مذهب مجاهد==
برخی همچون: شیخ [[کوفی، فرات بن ابراهیم|ابوالقاسم فرات کوفی]]، [[قمی، علی بن ابراهیم|علی بن ابراهیم قمی]]، شیخ [[قزوینی رازی، عبدالجلیل|ابوالرشید عبدالجلیل قزوینی]]، [[برغانی قزوینی حایری، محمدصالح|شیخ محمدصالح برغانی حایری]] و [[خویی، سید ابوالقاسم|آیت‌الله خویی]]، مجاهد را از ثقات مفسران و محدثان شیعی دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>.

==مبارزات مجاهد با حکام بنی‌امیه==
مجاهد سخت با حکومت بنی‌امیه در ستیز بود و در این راه مرارت‌های بسیاری کشید و به زندان افتاد<ref>ر.ک: همان، ص37-38</ref>.

==وفات==
مجاهد در سال 104ق، در مسجدالحرام در حال سجده از دنیا رفت<ref>ر.ک: همان، ص38؛ معرفت، محمدهادی، ج1، ص304</ref>.

==پانویس==
<references />

==منابع مقاله==
# معرفت، محمدهادی، «تفسیر و مفسران»، مؤسسه فرهنگی التمهيد، ایران، قم، چاپ اول، 1379ش.
# [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/7035 شهیدی صالحی، عبدالحسین، «تفسیر مجاهد کهن‌ترین تفسیر»، بینات، تابستان 1376، شماره 14]


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[تفسير الإمام مجاهد بن جبر]]

[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:مقالات جدید]]