نمایش مبدأ برای تاريخ مكة المشرفة و المسجد الحرام و المدينة الشريفة و القبر الشريف

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR11751J1.jpg
| عنوان =تاریخ مکة المشرفة و المسجد الحرام و المدینة الشریفة و القبر الشریف
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[ابن ضیاء، محمد بن احمد]] (نویسنده)

[[ازهری، ایمن نصر]] (محقق)

[[ازهری، علاء ابراهیم]] (محقق)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏DS‎‏ ‎‏248‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏8‎‏الف‎‏2
| موضوع =
محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - آرامگاه

مدینه

مسجد الحرام، مکه

مسجد النبی، مدینه

مکه - تاریخ
| ناشر = 
دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
| مکان نشر =بیروت - لبنان
| سال نشر = 1418 ق یا 1997 م

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11751AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =7740
| کتابخوان همراه نور =11751
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تاريخ مكه المشرفه و المسجد الحرام و المدينه الشريفه و القبر الشريف''' كتابى است به زبان عربى درباره تاريخ مكه و مدينه نوشته، ابن ضياء ابوالبقا محمد بن احمد بن محمد عمرى قرشى.

==ساختار==
كتاب حاضر؛ مشتمل بر مقدمه ناشر، نزار مصطفى الباز، مقدمه محقق، عادل عبدالحميد العدوى، شرح حال مؤلف به قلم محقق و دو بخش اصلى - كه هر بخش خود فصولى را دربردارد - و يك خاتمه است.

==گزارش محتوا==
بخش نخست كتاب حاضر به تاريخ مكه مكرمه و معرفى كوه‌ها و دشت‌ها و... اين شهر اختصاص يافته، همچنين درباره وقايع روى داده در آن مطالبى بيان شده است.

در فصل نخست اين بخش، به موضوع بناء كعبه توسط ملائكه قبل از خلقت آدم(ع)، جريان اقامت قبيله جُرهُم در حرم، داستان تجديد بناء كعبه توسط ابراهیم(ع)، حج و طواف ابراهیم و آداب حج ابراهیمى و... پرداخته شده است.

در فصل دوم نيز برخى اماكن مبارکى كه در مكه و حرم واقع شده و زيارت آنها و نيز نماز و دعا در آنها استحباب دارد و نيز برخى بركه‌ها و چشمه‌ها و چاه‌هاى مكه معرفى گرديده است.

بخش دوم، كتاب كه به تاريخ مدينه منوره اختصاص يافته نيز از كوه‌ها و دشت‌ها و مساجد و برخى اخبار مربوط به اين شهر سخن مى‌گويد.

اين بخش داراى ده فصل است:

در فصل نخست، به معرفى اولين ساكنان مدينه پرداخته شده و از ساكن شدن يهود در حجاز و نيز ورود دو قبيله اوس و خزرج به مدينه و استيلاء ايشان بر اين شهر سخن گفته شده است.

در فصل دوم، درباره فتح مدينه و نيز هجرت پيامبر اكرم(ص) به همراه اصحاب به اين شهر سخن گفته شده است.

در فصل سوم، درباره حرمت مدينه منوره مطالبى بيان گرديده و نيز درباره حدود حرم نبوى در اين شهر سخن گفته شده است.

فصل چهارم، اين بخش به معرفى وادى عقيق و نيز فضيلت آن اختصاص يافته و ضمن آن به معرفى چاه‌هایى كه به پيامبر اكرم(ص) منسوب‌اند؛ نظير چاه حاء، اويس، بضاعه، رومه و... نيز معرفى كوه احد پرداخته شده است.

فصل پنجم، به معرفى بزرگان يهود بنى النضير اختصاص يافته است و از كشتار يهود بنى قريظه به دست سپاهيان اسلام سخن گفته شده است.

در فصل ششم، درباره زمان بناى اولين مسجد در مدينه توسط پيامبر(ص)، قبله مسجد پيامبر(ص)، حجره‌هاى همسران حضرت، داستان جذع، يادكرد منبر و روضه شريف حضرت، معرفى اهل صفه، توسعه مسجد رسول‌الله توسط عمر بن خطاب و عثمان و ساير حكام، آتش‌سوزى در مسجد پيامبر(ص) و...سخن گفته شده است.

در فصل هفتم، به معرفى مساجد معروف مدينه، غير از مسجد رسول‌الله، كه حضرت در آنها نماز گزارده، پرداخته شده است.

فصل هشتم، به جريان رحلت رسول اكرم(ص) و نيز درگذشت ابوبكر و عمر اختصاص يافته است.

فصل نهم اين بخش، به احكام زيارت پيامبر(ص) و فضيلت آن و نيز كيفيت زيارت حضرت و... اختصاص يافته است.

فصل دهم، نيز به كيفيت سلام به حضرت رسول(ص) و دو خليفه اول اختصاص داده شده است.

==وضعیت کتاب==
نسخه‌هایى از اين كتاب در كتابخانه ظاهريه و دارالكتب مصر موجود است.

نسخه حاضر، در برنامه به همراه پاورقى‌هاى محقق و نيز فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است:

آيات، احاديث، اعلام، اشعار، شهرها و اماكن و جاى‌ها، قبائل، كشّاف عام، منابع تحقيق و فهرست مطالب.

==منابع مقاله==
1- مقدمه محقق.

2- متن كتاب.

3- بخش علوم قرآنى و حديث، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج4، ص128-129.



[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده: تاریخ (عمومی)]]
[[رده: تاریخ آسیا]]
[[رده: تاریخ محلی و گزارش‌های شبه جزیره]]