نمایش مبدأ برای قائم‌مقامی، عالم‌تاج‌ (فراهانی)

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR04820.jpg|بندانگشتی|قائم‌ مقامی، عالمتاج‌ (فراهانی)]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |قائم‌ مقامی، عالمتاج‌ (فراهانی)
|-
|نام‌های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" |ع‍ال‍م‍ت‍اج‌ بنت م‍یرزا ف‍ت‍ح‌‌ال‍ل‍ه‌ ب‍ن‌ م‍یرزا ع‍ل‍ی ب‍ن‌ م‍یرزا اب‍وال‍ق‍اس‍م‌ ق‍ایم‌ م‍ق‍ام‌ فراهانی

ژال‍ه

ف‍راه‍ان‍ی، ژال‍ه‌

ق‍ایم‌ م‍ق‍ام‍ی، ژال‍ه‌

|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |1262ش / 1301ق  
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |1325ش  
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |دیوان عالمتاج قائم مقامی «ژاله»

|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE04820AUTHORCODE
|}
</div>

'''عالمتاج قائم‌مقامی'''، مشهور به ژاله، ادیب و شاعر آرمان‎گرای عصر مشروطه، نـواده میـرزا ابوالقاسـم قـائم‌مقـام فراهـانی است. نـخستین بـیانیه‌های تـساوی حقـوق زنان و مردان‎ و ابراز‎ نارضایتی‎ از مقام و جایگاه زنان، نخست در شعر ایشان مطـرح‎ شـده است. او در ١٣٢٥ش، در ٦٣ سالگی وفات یافت. 

==زادروز، زادگاه و تبار==
ژاله در سـال ١٣٠١ق (١٢٦٢ش)، در فراهان اراک به دنیا آمد<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص149</ref>‏. پدرش میرزا فتح‌الله فرزند میرزا علی پسر میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام ثانی، نخستین فدایی سیاست خارجی بود و مادرش مریم خانم صبیه معین‌الملک.

==تحصیل==
هنوز پنجمین مرحله عمرش آغاز نشده بود که به قول خودش مکتب‎نشین شد و نزد شیخی فاضل معروف به جناب که از خویشاوندان سببی وی بود در خانه به تحصیل پرداخت و چون قوه ادراک و حافظه‌ای قوی داشت، در اندک سالی فارسی و عربی را به حد کفایت آموخت. در صرف و نحو و معانی و بیان و منطق و نقد شعر پیشرفتی بسزا کرد و خلاصه در ادبیات عربی و فارسی صاحب حظی وافر گردید. ضمناً مقدمات حکمت و تا حدی نجوم را دید و بدین‎سان تا پانزدهمین سال زندگانی را در قصبه فراهان و املاک پدری به ‎سر برده، اوقاتش صرف تحصیل علم و کسب دانش و کمال گردید. در این وقت میانه پدر و اعمامش به هم خورد؛ اختلاف مادی و ملکی آنان موجب شد که میرزا فتح‌الله با اعضای خانواده خویش به تهران آید، شاید با جلب عنایت صدر اعظم بر مخالفان پیروز گردد<ref>ر.ک: بختیاری، پژمان، ص5</ref>‏. 

==ازدواجی نافرجام==
میرزا فتح‌الله پس از ورود به پایتخت در خانه‌های پدری منزل گرفت و اطلاع یافت که جماعتی از بختیاریان نزدیک او به‎ سر می‌برند. وی با سابقه ذهنی خوشی که از آنان داشت درصدد آشنایی با رئیس ایشان برآمد و به‌زودی او را شناخت... معاشرت او با میرزا فتح‌الله به صمیمیت و اخلاص، و مساعدت‎های ثمربخش او به نزدیکی منتهی گردید تا جایی که دختر وی را خواستار شد. گرچه آن تقاضا نخست با بی‌میلی و سردی تلقی شد، اما سرانجام دختر بینوا وجه‌المصالحه گرفتاری‌های پدر و قربانی سیاست مالی او گردید. ازدواج دختری تحصیل‎کرده با مردی نسبتاً بی‎سواد، و همسری مردی چهل‌واند ساله با دوشیزه‌ای شانزده ساله با وضعی بد آغاز شد و به‌صورتی بدتر پایان پذیرفت<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>‏. 

او در هـفده سـالگی، اولین فرزندش‎، حسین پژمان بختیـاری، را بـه دنیـا آورد. در ١٢٨٣ش و پس از به دنیا آوردن دومین فرزنـدش، از همسـر و فرزنـدش جـدا شـد و در زادگاهش فراهان اقامت گزید. فراق از فرزند تأثیر ناخوشایندی‎ بـر‎ روحـیه ژاله گذاشت؛ تـا آنجا که این غـم در شـعر وی نیز بازتاب یافت؛ از آن جمله در بیت زیر می‌گوید: 
'''رنجی که من از دوری فرزند کشـم'''
یعقوب‎ از آن حال خبر دارد و بس'''<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149</ref>‏. '''

==جایگاه ادبی و اجتماعی==
ژاله مکنونات شخصی‌اش را به‎راحتی در شعرش مـنعکس کــرد و ازهمـین‌رو بایـد گفت: «فـردیت و جـهان زنانه‎ در‎ شعر فارسی، نخسـتین بـار در شـعر ژالـه نمـود یافـت».
ژالـه «اولـین زن شاعری بود که از مسائل‎ خود‎ سخن‎ گفت؛ اشعارش را تا سال‎‎ها‎ پوشـیده‎ داشـت و جز برای دل خود شـعر نـمی‌گفت و حتی بخش قابـل تـوجهی از اشـعارش را سـوزاند». تااینکه‎ سال‎‎ها‎ بعد فرزندش، حسین، مجموعـه اشـعارش را‎ گردآوری‎ و منتشر کرد. ژاله قائم‌مقامی در طرح مسائل زنان پیش‎گام است و نـخستین بـیانیه‌های تـساوی حقـوق زنان و مردان‎ و ابراز‎ نارضایتی‎ از مقام و جایگاه زنان نخست در شعر ایشان مطـرح‎ شـده است. وی در اشـعارش آشکارا و با شجاعت تمام و بـا زبـانی سـاده، پخته و ادیبانه به‎ تـوصیف‎ اوضـاع‎ زنـان پرداخته است و شعار برابری حقوق زنـان و مـردان را سر می‎دهد‎<ref>ر.ک: همان</ref>‏. 

اگرچه‎ او هیچ تعمدی برای ساختن شـعر زنـانه نداشت‎، اما‎ ذهنیت زنانه‌اش، زبـان زنـانه‌ای آفرید که نقش خواسته‌ها و آرزوهای بی‎پرده یک زن بر صفحه کاغذ بود و این درست نقطه‎ مقابل‎ سنت‎ پوشیده‌گویی و رفتار سنتی زن در جامعه ایران بود. در ساختار‎ فـرهنگی ایـران دوران مشروطه مصلحت‎گرایی، اطاعت و دنـباله‎روی از الگـوهای مرسوم، به‌خصوص برای زنان، ارزش تلقی شده و با‎ هر‎ هنجارگریزی‎ او برخورد شده است. اما ژاله در شیوه بیان، نوع نگرش‎ و اندیشه‎ با دیگران تفاوت داشت؛ به رفتارهای مستبدانه اطرافیان و پدر و مادر و همسر انـتقاد مـی‌کرد و به قانون‌های نادرست‎ و اصول‎ اخلاقی‎ اجتماعی ناشایست اعتراض داشت <ref>ر.ک: پاشاپاسندی، حسینعلی؛ پارسایی، حسین؛ حمیدی مکرمه، ص12</ref>‏.

==وفات==
ژاله، در ١٣٢٥ش، در ٦٣ سالگی وفات یافت<ref>ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149</ref>‏. 

==پانویس==
<references />

==منابع مقاله==
# بختیاری، پژمان، مقدمه «دیوان عالمتاج قائم‌مقامی»، انتشارات ما، چاپ اول، 1374. 
#. مرادی، ایوب، «شعر ژاله قائم‌مقامی و دفاع از حقوق زنان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهش‎نامه زنان، پاییز 1394، شماره 13، صفحه 147 تا 161، به آدرس اینترنتی: 
#:http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1107943
# پاشاپاسندی، حسینعلی؛ پارسایی، حسین؛ حمیدی مکرمه، «بررسی روحیه پایداری جوانان در اشعار شاعران زن معاصر (ژاله قائم‌مقامی و پروین اعتصامی و سیمین بهبهانی)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: زمستان 1392، شماره 12، صفحه 9 تا 30، به آدرس اینترنتی:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1059093

[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:قربانی-باقی زاده]]
[[رده:25 مرداد الی 24 شهریور (98)]]