نمایش مبدأ برای ابن طولون، محمد بن علی

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR01332.jpg|بندانگشتی|ابن طولون، محمد بن علی]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |ابن طولون، محمد بن علی
|-
|نام‌های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" | اب‍ن‌ طول‍ون‌، ش‍م‍س ‌ال‍دی‍ن‌ م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ع‍ل‍ی

اب‍ن‌ طول‍ون‌ ال‍دم‍ش‍ق‍ی‌

اب‍ن‌ طول‍ون‌ ال‍ص‍ال‍ح‍ی
|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" |
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |دمشق
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" |953 ‌‎ق
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام]] 
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE1332AUTHORCODE
|}
</div>

'''ابن طولون، ابوعبدالله، يا ابوالفضل شمس‌الدين محمد بن على بن احمد بن على بن خمارويه بن طولون دمشقى حنفى'''،  محدث، فقیه، ادیب و مورخ.

==تولد==
در 12 جمادى الاول سال880ق، در صالحيه واقع در دامنه كوه قاسيون، در نزدیک ى دمشق، زاده شد. وى از سوى پدر ترك نژاد و ظاهراًً از نسل‌امراى طولونى مصر بود.

پدرش شيخ ابوالحسن علاء‌الدين على، مردى زاهد و صوفى‌منش و عمويش قاضى جمال‌الدين يوسف، مفتى دار العدل دمشق بود و محمد ابن‌طولون تحت تربيت و مراقبت آن دو و برادر ناتنيش، خواجه برهان‌الدين ابن قنديل پرورش يافت.

==کسب علم و دانش==


ابن طولون نوشتن را در مكتب مجاور منزل پدرى آموخت و به حفظ قرآن پرداخت. 7 ساله‌بود كه حافظ قرآن شد.

وى تحصيلات مقدماتى را، مطابق معمول آن زمان، با حفظ کتاب‌هاى درسى چون «المُختار» در فقه حنفى، «المنار» در اصول فقه، «الفيه» [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] و «مقدمه آجروميه» در نحو، «الحُدود» در علم لغت و «مقدمه جَزَريه» در تجويد، طى سال‌هاى 887 تا 894ق، يعنى از 7 سالگى تا 14 سالگى، گذرانيد.

وى در همين احوال، يعنى طى سال‌هاى 894 تا 901ق، تجويد و قرائت‌هاى هفتگانه را از شيخ محيى‌الدين اَربَدى مُقرى فراگرفت. او در اثناى تكميل قرائت، به علم حديث نيز كه در آن زمان چندان بدان پرداخته نمى‌شد و از رواج و رونق ديرين افتاده بود، روى آورد و عزم جزم كرد كه كار عملى خود را به حديث منحصر گرداند؛ زيرا معتقد بود كه صرف عمر جز در كار قرآن و حديث بيهوده است.

وى در كنار اشتغالات علمى، يك يا چند سمت ادارى و غير ادارى را نيز عهده‌دار بوده است. نوع سمت‌هايى كه او مى‌پذيرفته، امورى بوده كه با كارهاى علمى سنخيتى داشته است. وى در سال‌هاى واپسين عمر (950ق به بعد) بيمار شد و به سبب دردمندى نتوانست پيشنهاد منصب افتاء مذهب حنفى را كه چند سمت علمى و ادارى ديگر نيز به همراه داشت، بپذيرد.

وى از معدود رجال برجسته اسلامى است كه زندگى‌نامه خويش را نوشته است و آنچه ما در اين مقاله آورده‌ايم، اساساً از همين شرح حال استخراج شده است.

==اساتید==
وى نزد بيشتر علماى دمشق و صالحيه درس خوانده و از بيشتر آنان يك يا چند اجازه دريافت كرده كه نام 35 تن‌از آنان در زندگى‌نامه او منعكس شده است كه از آن جمله‌اند:

# ابن عبدالهادى كه نام وى را در دروس و علوم مختلف بارها آورده و با القاب مختلف از او ياد كرده‌است.
# نعيمى.
# ابن زريق.
# عزالدين ابن الحمراء.
# تقى‌الدين ابن قاضى عجلون.
# شهاب‌الدين‌العسكرى.
# محب‌الدين ابن القصيف.
# شهاب‌الدين‌ابن فرفور.
# نجم‌الدين ابن مفلح.

==شاگردان==

او شاگردان بسيارى نيز پرورش داده است كه از آن جمله‌اند:

# شيخ شهاب‌الدين‌احمد طيبى شافعى.
# شيخ علاء‌الدين بن عمادالدين.
# شيخ نجم‌الدين البهنسى خطيب دمشق.
# شيخ اسماعيل نابلسى.
# شيخ زين‌الدين ابن سلطان.
# شيخ شهاب‌الدين‌الوفائى.


==آثار==

شمار آثار وى شگفت‌آور و در تاريخ اسلام كم‌نظير است. وى در زندگى‌نامه خويش، 728 اثر را به ترتيب حروف الفبا برشمرده است.

از جمله آثار او مى‌توان به اين نگاشته‌ها اشاره كرد:

# شرح الواضحه في تجويد الفاتحه.
# الطارى على زَلّه القارى.
# التَوجيه الجميل الاسرار آيات من التنزيل.
# خلاصه البيان في اَيمان القرآن.
# الحاوى لظُرَف من التأويل على طُرَفِ من التنزيل.
# السفينه الطولونيه في الاحاديث النبويه.
# القلائد الجوهريه.
# التاج الثمين في اسماء المدلَسين.
# التِبيان المُحرّر في من له اسمانِ و كُنيتان فَاَكثر.
# الشذْرَه في الاحاديث المُشْتَهَره.
# اتحاف النُبَهاء بنحو الفقهاء.
# تقويه الراغب في صلاة الرغائب.
# تيسير الاعلام بمَذاهِب الائمَه الاَعلام.
# الدُّر المَخْتوم فيما يتعلق باحكام‌المَجذوم.
# ياقوته الزمان في تشريح الانسان.
# دَفع الباس في ترك مصاحبه الناس.
# الجَواهِر المُضيه في طب الساده الصوفيه.
# مسالك التلطف الى علم التصوف.
# تحذير العباد من الحلول و الاتّحاد.
# اللؤلؤ المنظوم في الوقوف على ما اشتغلتُ به من‌العلوم<ref>نفیسی، نوشین دخت، ج4، ص146</ref>..


==پانویس==
<references />
==منابع مقاله==

نفیسی، نوشین دخت، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[الائمة الإثنا عشر]] 

[[المنهل الروي في الطب النبوي صلی‌الله‌عليه‌و‌سلم]]

[[قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام]] 

[[مفاکهة الخلان في حوادث الزمان (دار الکتب العلمیة)]] 

[[إعلام الوری بمن ولي نائباً من الأتراک بدمشق الشام الکبری]] 

[[القلائد الجوهریة في تاریخ الصالحیة]] 

[[شرح ابن طولون علی ألفیة ابن مالک]] 

[[إنباء الأمراء بأنباء الوزراء]] 

[[مفاکهة الخلان في حوادث الزمان (تاریخ مصر و الشام)]] 

[[تاريخ الشام في مطلع العهد العثماني في مطلع العهد العثماني 926- 951ق/1520- 1544م]] 

[[متعة الأذهان من التمتع بالإقران بين تراجم الشيوخ و الإقران]] 

[[رده:زندگی‌نامه]]