نمایش مبدأ برای بکری، محمد معصوم

<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR01043.jpg|بندانگشتی|بکری، محمد معصوم]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
! نام!! data-type="authorName" |بکری، محمد معصوم 
|-
|نام‌های دیگر 
| data-type="authorOtherNames" |ح‍س‍ي‍ن‍ی ت‍رم‍زی ب‍ک‍ری، م‍ح‍م‍د م‍ع‍ص‍وم‌

م‍ح‍م‍د م‍ع‍ص‍وم ب‍ک‍ری

م‍ع‍ص‍وم‍ی ب‍ک‍ری، م‍ح‍م‍د

ن‍ام‍ی ب‍ک‍ری، م‍ح‍م‍د م‍ع‍ص‍وم‌
|-
|نام پدر 
| data-type="authorfatherName" |سید صفایی ‎الحسینی
|-
|متولد 
| data-type="authorbirthDate" | 944ق 
|-
|محل تولد
| data-type="authorBirthPlace" |بهکر منطقه سند پاکستان
|-
|رحلت 
| data-type="authorDeathDate" | 1019ق 
|-
|اساتید
| data-type="authorTeachers" |قاضی سیوستانی

شیخ حمیدالدین

قاضی عبدالله محدث
|-
|برخی آثار
| data-type="authorWritings" |[[تاریخ سند]]

[[تاریخ سند معروف به تاریخ معصومی]]

|- class="articleCode"
|کد مؤلف
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE01043AUTHORCODE
|}
</div>
{{کاربردهای دیگر|بکری (ابهام‌زدایی)}}
'''سید میرمحمدمعصوم بهکری (بکری)''' (944-1019ق)، سرداری شجاع و دلیر، طبیبی ماهر و کتیبه‌نویسی خوش‎ خط و شاعری خوش قریحه و تاریخ‌نگار دوره اکبر شاه گورکانی بود‎‎ که در قرن دهم می‌زیست و «نامی» تخلص می‌کرد.

==ولادت و تبار==
او ‎در ‎سال ٩٤٤‎ق، متولد ‎شد. ‎پدرش سید صفایی ‎الحسینی، ‎اهل ترمذ‎ بود‎ و به شهرستان بهکر‎ منطقه سند ‎آمد و ‎در آنجا سکونت گزید‎ و در همان‎ جا با خانواده سادات سیوستان وصلت نمود<ref>ر.ک: محمودآبادی، سید اصغر و دیگران، ص89</ref>.

==تحصیلات==
میر ‎معصوم نزد ملا ‎محمد ‎مقیم در‎ کنکری، ‎صرف و‎ نحو، نثر و نظم خواند و سپس از‎ برخی استادان بنام زمان خودش از‎ جمله قاضی سیوستانی، دانش‌هایی را‎ فرا‎گرفت. همچنین برخی آثار ‎و ‎کتب در‎ باب علم حدیث را‎ از شیخ حمیدالدین و ‎قاضی عبدالله محدث فراگرفت<ref>ر.ک: همان</ref>.

محمد‎معصوم، به‌جز‎ فراگیری علوم، به‌ویژه دانش‌های مذهبی، به مسائل دیگر نیز توجه داشت. زمانی که سختی‌های روزگار او را‎ احاطه کرد، ‎همراه با ‎چند‎ تن از‎دوستان پیاده به‌سوی گجرات رفت و‎ در‎ آنجا‎ زمینه‌های علاقه‌مندی وی به علم تاریخ مشخص گردید.‎ وی در‎ گجرات با‎ وساطت هم‌درسش شیخ اسحاق فاروقی، با خواجه نظام‌الدین هروی نویسنده کتاب «طبقات اکبری» ملاقات نمود‎. بنابراین ظرف چند‎ روز، مصاحب و‎ ندیم او شد‎‎. در برخی آثار‎ و نوشته‌های تاریخی و ‎ادبی آن دوره، از جمله «طبقات اکبری» از میر ‎محمد‎معصوم بکهری، مطالبی نقل شده است. ‎همچنین در سال ٩٩٢‎ق، همراه با‎ مظفر گجراتی جنگ کرد‎ و‎ تا سال ٩٩٨‎ق، در‎ همان ‎جا به امور‎ دولتی مشغول بود. وقتی بیرام‎ خان خانان به دستور ‎اکبر شاه دوباره منطقه گجرات را‎ به تصرف درآورد، آنگاه حکومت ملتان و ‎بهکر‎ به خان خانان اعطا‎ گردید و‎ میر معصوم نیز‎ همراه با ‎وی از گجرات عزیمت نمود و‎ در‎ همان سال در‎ لاهور‎ خدمت اکبر شاه رسید‎ و‎ هدایایی پیشکش کرد‎<ref>ر.ک: همان، ص90</ref>.

محمد‎معصوم در‎ سال ‎٩٩٩‎ق، به بهکر‎ رسید‎ و ‎سپس با‎ میرزا خان خانان در مقابله با ‎نیروهای میرزا جانی‌بیک به جنگ پرداخت و‎ پس از‎ فتح سند،‎ به حضور‎ اکبر شاه نائل شد<ref>ر.ک: همان</ref>.

==موقعیت اجتماعی و سیاسی==
وی به مناصب و مقامات مهم سیاسی و نظامی در ‎عصر‎ خویش دست یافت؛ ‎از جمله در‎ سال ١۰۰٣‎ق، منصب دویست‌وپنجاهی به او ‎عطا گردید؛‎ تا ‎١۰۰٤‎ق، جهت خدمات جنگی در‎ قندهار‎ به سر‎ برد ‎و ‎در ‎سال ١۰۰٨‎ق، در ‎ناگور‎ بود‎<ref>ر.ک: همان</ref>.

از‎ جمله موفقیت‎های میر معصوم، ‎اعزام وی از‎ ناحیه امپراتور ‎بزرگ گورکانی به سفارت دربار شاه ‎عباس اول صفوی بوده است. ‎شروع این مأموریت به سال ١۰١۰‎ق و‎ مدت آن بیش از‎ سه سال بوده است.<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>.

== وفات ==
پس از‎ وفات اکبر شاه در ‎سال ١۰١٤‎ق، ‎نورالدین جهان‌گیر‎ به سلطنت رسید.‎ پادشاه جدید، ‎میر معصوم را‎ به‌عنوان امین‌الملک به بهکر فرستاد. ‎تا آن زمان او‎ به منصب یک‎هزاری دست یازیده بود و‎ سرانجام به تاریخ ششم ذی‌الحجه‎ ١۰١٩‎ق، در‎ موطن خود‎، چشم از‎ جهان فروبست<ref>ر.ک: همان</ref>.

محمد‎معصوم در‎ عصر خود، مورد توجه خاص و عام بود. عبدالقادر بدایونی در «منتخب‎ التواريخ» در باب خصائص و ویژگی‌های او آورده است: «به اخلاق درویشانه متخلق و به فضایل و کمالات انسانی متصف و به دیانت، ‎امانت، ‎شجاعت و سخاوت مشهور‎بود<ref>ر.ک: همان</ref>.

==میراث علمی و معنوی==
نویسنده «ذخيرة الخوانين» از مشارکت او در امور خیر، ‎همراهی با مردم و احسان او نسبت به علما و دانشمندان یاد کرده و از آثار متعدد وی در بسیاری از مناطق ذکری به میان آورده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.

آثار فرهنگی محمد‎معصوم، قابل توجه است. ‎وی هم شاعر بوده و هم خوش‎نویس، اما عاشق ساختمان‌سازی، کتیبه‌نویسی و کنده‌کاری بوده و به هر‎ جایی که می‌رفت، همراه خود‎، خوش‎نویس و سنگ‎تراش می‌برد؛ لذا او در طاق بابر یک کتیبه اضافه کرد و در آن با نوشتن نام همایون و اکبر شاه به ذکر همه ممالک مفتوحه و متصرفات پادشاهی که تا آن زمان نصیب و شامل سلاطین گورکانی شده بود، پرداخت<ref>ر.ک: همان، ص92</ref>.

میر معصوم، مساجد، سراها و چاه‌های بسیاری را احداث نمود. از میان بناهای منسوب به وی در سکهر‎ مناره مخصوص و بقعه مزار وی و گنبد دریایی معروف است. وی نه فقط سرداری شجاع و دلیر، بلکه طبیبی ماهر‎ نیز محسوب می‌شد. یکی از مشاغل وی خوش‎نویسی بود. او شاعری خوش‌قریحه بود‎ و‎ «نامی» تخلص می‌کرد. میر معصوم در شعر‎ و ادبیات فارسی در دوران خود سرآمد و ممتاز بود. ‎چنان‌که خمسه مشهور به ‎نامی از آثار ارزشمند وی در این عرصه بوده و در‎ حقیقت پنج مثنوی او در جواب خمسه نظامی گنجوی است. این مثنوی‌ها عبارتند از‎: معدن‎ الأفکار، حسن و ناز، ا‎کبرنامه، رأی صورت و خمسه متحیره. ‎کسانی که اشعار او را بررسی کرده‌اند، معتقدند که در تمام دیوان وی حتی یک قصیده در مدح کسی دیده نشده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.

از ویژگی‌های دیگر او، آشنایی با طب بوده است؛ به‌طوری‌که دو کتاب در این رشته از وی اشتهار دارد که به نوشته ظهورالدین احمد، یکی طب نامی‌که نسخه‌ای از آن نزد یکی از احفاد وی به نام سید منور‎علی معصومی بوده است و دیگری مفردات معصومی. اثر مذکور در باب مداوای بیماری‌های چشم، ‎گوش، ‎حلق و گزیدگی حیوانات تألیف شده است.<ref>ر.ک: همان</ref>.

میر معصوم علاوه بر جهات سیاسی و فرهنگی در توسعه امور و احداث آثار و ابنیه نیز پیش‎گام بوده و از پرتو ذوقیات و علاقه خود، ‎یادگارهایی را بر‎جای گذاشته است. کتیبه‌های یادبود با تاریخ عبور نصب می‌کرد که هنوز نمونه‌هایی از آن را می‌توان در ایران، ‎افغانستان و شبه قاره، به‌ویژه پاکستان ملاحظه نمود‎<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>.

==پانویس==
<references/>

==منابع مقاله==
[[:noormags:1176459|محمودآبادی، سید اصغر؛ منتظرالقائم، اصغر؛ ریاحی، محمدحسین، «بررسی و نقد تاریخ سند محمد بن معصوم بکری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مطالعات تاریخی جهان اسلام، پاییز و زمستان 1394، ‎شماره 6 علمی - پژوهشی ‏(22 صفحه، ‎از 87 تا 108)]].

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[تاریخ سند]]

[[تاریخ سند معروف به تاریخ معصومی]]

[[رده:زندگی‌نامه]]