الإنسان الكامل في معرفة الأواخر و الأوائل (جیلی): تفاوت میان نسخه‌ها

ذات خدا، همان نفس اوست كه به واسطه آن موجود است، چون او قائم به خويش است. ذات خدا، غيب احديتى است كه با مفهوم هيچ عبارتى و معلوم هيچ اشارتى، قابل درك نيست، زيرا فهم هر چيزى به واسطه امورى است كه با آن مناسبت و مطابقت يا منافات و ضديت دارد؛ در حالى كه در جهان هستى، هيچ امرى با ذات وى مناسبت و مطابقت و منافات و ضديت ندارد...

او، در ادامه، با زبانى نمادين از هبوط حضرت آدم(در حالى كه از پيش، داراى مقام ولايت بوده است) به دنيا و اعطاى مقام نبوت به وى و به دنبال آن، گروه گروه شدن مردم و پديد آمدن امت‌هاى گوناگون و عبادت خاص هر كدام و... سخن مى‌گويد، سپس امت محمد(ص) را داراى هفت مرتبه (اسلام، ايمان، صلاح، احسان، شهادت، صديقيت و قربت) مى‌داند و بالاتر از مرتبه هفتم را مرتبه نبوت مى‌خواند كه باب آن با وجود مبارک محمد(ص) بسته شد. در پایان، هر يك از مراتب مزبور را شرح مى‌دهد و از اسرار شهادتين، نماز، زكات، روزه و حج سخن مى‌گويد.